________________
८२
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-२
(२.२.२१४-२१४)
उपरि गच्छति । यन्तकेनाति अक्खिदलेसु योजितरज्जुयो गहेत्वा परिब्भमनकचक्केन । ततोति तथा अक्खिदलानमोसीदनुल्लङ्घनतो। मनोद्वारिकजवनस्स मूलकारणपरिजाननं मूलपरिज्ञा। आगन्तुकस्स अब्भागतस्स, तावकालिकस्स च तङ्खणमत्तपवत्तकस्स भावो आगन्तुकतावकालिकभावो, तेसं वसेन ।
तत्थाति तेसु गाथाय दस्सितेसु सत्तसु चित्तेसु । अङ्गकिच्चं साधयमानन्ति पधानभूतअङ्गकिच्चं निप्फादेन्तं, सरीरं हुत्वाति वुत्तं होति । भवङ्गहि पटिसन्धिसदिसत्ता पधानमङ्गं, पधानञ्च “सरीर'"न्ति वुच्चति, अविच्छेदप्पवत्तिहेतुभावेन वा कारणकिच्चं साधयमानन्ति अत्थो । तं आवदे॒त्वाति भवङ्गसामञवसेन वुत्तं, पवत्ताकारविसेसवसेन पन अतीतादिना तिबिधं, तत्थ च भवङ्गुपच्छेदस्सेव आवट्टनं । तनिरोधाति तस्स निरुज्झनतो, अनन्तरपच्चयवसेन हेतुवचनं । “पठमजवनेपि...पे०... सत्तमजवनेपी"ति इदं पञ्चद्वारिकवीथियं “अयं इत्थी, अयं पुरिसो"ति रज्जनदुस्सनमुव्हनानमभावं सन्धाय वुत्तं । तत्थ हि आवज्जनवोट्टब्बनानं पुरेतरं पवत्तायोनिसोमनसिकारवसेन अयोनिसो आवज्जनवोहब्बनाकारेन पवत्तनतो इढे इत्थिरूपादिम्हि लोभसहगतमत्तं जवनं उप्पज्जति, अनिढे च दोससहगतमत्तं, न पनेकन्तरज्जनदुस्सनादि, मनोद्वारे एव एकन्तरज्जनदुस्सनादि होति, तस्स पन मनोद्वारिकस्स रज्जनदुस्सनादिनो पञ्चद्वारिकजवनं मूलं, यथावुत्तं वा सब्बम्पि भवङ्गादि, एवं मनोद्वारिकजवनस्स मूलकारणवसेन मूलपरिआ वुत्ता, आगन्तुकतावकालिकता पन पञ्चद्वारिक जवनस्सेव अपुब्बभाववसेन, इत्तरतावसेन च । युद्धमण्डलेति सङ्गामप्पदेसे । हेटुपरियवसेनाति हेट्ठा च उपरि च परिवत्तमानवसेन, अपरापरं भवमुप्पत्तिवसेनाति अत्थो । तथा भवङ्गप्पादवसेन हि तेसं भिज्जित्वा पतनं, इमिना पन हेट्ठिमस्स, उपरिमस्स च भवङ्गस्स अपरापरुप्पत्तिवसेन पञ्चद्वारिकजवनतो विसदिसस्स मनोद्वारिकजवनस्स उप्पादं दस्सेति तस्स वसेनेव रज्जनादिपवत्तनतो। तेनेवाह "रज्जनादिवसेन आलोकितविलोकितं होती"ति ।
आपाथन्ति गोचरभावं । सककिच्चनिष्फादनवसेनाति आवज्जनादिकिच्चनिप्फादनवसेन | तन्ति जवनं। चक्खुद्वारे रूपस्स आपाथगमनेन आवज्जनादीनं पवत्तनतो पवत्तिकारणवसेनेव "गेहभूते"ति वुत्तं, न निस्सयवसेन । आगन्तुकपुरिसो वियाति अब्भागतपुरिसो विय । दुविधा हि आगन्तुका अतिथिअब्भागतवसेन । तत्थ कतपरिचयो "अतिथी"ति वुच्चति, अकतपरिचयो “अब्भागतो"ति, अयमेविधाधिप्पेतो । तेनाह “यथा
82
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org