________________
७६
वा, वृत्तनयेन समासो । विमुत्तानिसंसं, विमुत्तिसम्पत्तिकं वा मग्गफलनिप्फादनतो, विमुत्तिकिच्चं वा किलेसानमच्चन्तविमुत्तिसम्पादनतोति अत्थो 'ति (दी० नि० टी० १.पठममहासङ्गीतिकथावण्णना) । अङ्गुत्तरट्ठकथायं पन “ अत्थरसस्सादीसु अत्थरसो नाम चत्तारि सामञ्ञफलानि, धम्मरसो नाम चत्तारो मग्गा, विमुत्तिरसो नाम अमतनिब्बान' 'न्ति (अ० नि० अट्ठ० १.१.३३५) वृत्तं ।
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका - १
किञ्चापि अविसेसेन सब्बम्पि बुद्धवचनं किलेसविनयनेन बिनयो, यथानुसिहं पटिपज्जमाने अपायपतनादितो धारणेन धम्मो च होति, तथापि इधाधिप्पेतेयेव धम्मविनये वत्तिच्छावसेन सरूपतो निद्धारेतुं “ तत्थ विनयपिटक "न्तिआदिमाह । अवसेसं बुद्धवचनं धम्म खन्धादिवसेन सभावधम्मदेसनाबाहुल्लतो | अथ वा यदिपि विनयो च धम्मोयेव परियत्तियादिभावतो, तथापि विनयसद्दसन्निधाने भिन्नाधिकरणभावेन पयुत्तो धम्मसद्दो विनयतन्ति विपरीतं तन्तिमेव दीपेति यथा “पुञ्ञञाणसम्भारा, गोबलीबद्द "न्ति । पयोगवसेन तं दस्सेन्तेन " तेनेवाहा "ति आदि वृत्तं । येन विनय... पे०... धम्मो, तेनेव सं तथाभावं सङ्गीतिक्खन्धके (चूळ० व० ३४७) आहाति अत्थो ।
44
'अनेकजातिसंसार "न्ति अयं गाथा भगवता अत्तनो सब्बञ्जुतञ्ञणपदट्ठानं अरहत्तप्पत्तिं पच्चवेक्खन्तेन एकूनवीसतिमस्स पच्चवेक्खणञाणस्स अनन्तरं भासिता, तस्मा “पठमबुद्धवचन "न्ति वृत्ता । इदं किर सब्बबुद्धेहि अविजहितं उदानं । अयमस्स सङ्घेपत्थो – अहं इमस्स अत्तभावसङ्घातस्स गेहस्स कारकं तण्हावड्डुकिं गवेसन्तो येन आणेन तं दट्टु सक्का, तस्स बोधित्राणस्सत्थाय दीपङ्करपादमूले कताभिनीहारो एत्तकं कालं अनेकजातिसंसारं अनेकजातिसतसहस्ससङ्ख्यं संसारवट्टं अनिब्बिसं अनिब्बिसन्तो तं जणं अविन्दन्तो अलभन्तोयेव सन्धाविस्सं संसरिं । यस्मा जराव्याधिमरणमिस्सताय जाति नामेसा पुनपुनं उपगन्तुं दुक्खा, न च सा तस्मिं अदिट्ठे निवत्तति, तस्मा तं गवेसन्तो सन्धाविस्सन्ति अत्थो । इदानि भो अत्तभावसङ्घातस्स गेहस्स कारक तण्हावड्डकि त्वं मया सब्बञ्जुतञ्ञाणं पटिविज्झन्तेन दिट्ठो असि । पुन इमं अत्तभावसङ्घातं मम गेहं न काहसि न करिस्ससि । तव सब्बा अवसेसकिलेस फासुका मया भग्गा भञ्जिता । इमस्स तया कतस्स अत्तभावसङ्घातस्स गेहस्स कूटं अविज्जासङ्घातं कण्णिकमण्डलं विसङ्घतं विद्धंसितं । इदानि मम चित्तं विसङ्घारं निब्बानं आरम्मणकरणवसेन गतं अनुपविट्टं । अहञ्च तहानं खय सङ्घातं अरहत्तमग्गं, अरहत्तफलं वा अज्झगा अधिगतो पत्तोस्मीति । गण्टिपदेसु पन
Jain Education International
76
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org