________________
पठममहासङ्गीतिकथावण्णना
आयुसरिक्खताय । धुरन्ति जेठ्ठकं । नो नष्पहोतीति पहोतियेव । द्विपटिसेधो हि सह अतिसयेन पकत्यत्थदीपको ।
एतदग्गन्ति एसो अग्गो । लिङ्गविपल्लासेन हि अयं निद्देसो । यदिदन्ति च यो अयं, यदिदं खन्धपञ्चकन्ति वा योजेतब्बं । एवहि सति “एतदग्ग"न्ति यथारुतलिङ्गमेव । “यदिद"न्ति पदस्स च अयं सभावो, या तस्स तस्स अत्थस्स वत्तब्बस्स लिङ्गानुरूपेन “यो अय"न्ति वा "या अय''न्ति वा “यं इद"न्ति वा योजेतब्बता तथायेवस्स तत्थ तत्थ दस्सितत्ता । भिक्खूनं विनयधरानन्ति निद्धारणछट्ठीनिद्देसो ।
अत्तनाव अत्तानं सम्मन्नीति सयमेव अत्तानं सम्मतं अकासि । “अत्तना"ति हि इदं ततियाविसेसनं भवति, तञ्च परेहि सम्मन्ननं निवत्तेति, "अत्तना'"ति वा अयं विभत्यन्तपतिरूपको अब्ययसद्दो । केचि पन “लिङ्गत्थे ततिया अभिहितकत्तुभावतो''ति वदन्ति । तदयुत्तमेव “थेरो"ति कत्तुनो विज्जमानत्ता। विस्सज्जनत्थाय अत्तनाव अत्तानं सम्मन्नीति योजेतब्बं । पुच्छधातुस्स द्विकम्मिकत्ता “उपालिं विनय"न्ति कम्मद्वयं वुत्तं ।
बीजनिं गहेत्वाति एत्थ बीजनीगहणं धम्मकथिकानं धम्मताति वेदितब्बं । ताय हि धम्मकथिकानं परिसाय हत्थकुक्कुच्चमुखविकारादि पटिच्छादीयति । भगवा च धम्मकथिकानं धम्मतादस्सनत्थमेव विचित्रबीजनिं गण्हाति । अञथा हि सब्बस्सपि लोकस्स अलङ्कारभूतं परमुक्कंसगतसिक्खासंयमानं बुद्धानं मुखचन्दमण्डलं पटिच्छादेतब्बं न सिया । “पठमं आवुसो उपालि पाराजिकं कत्थ पञत्तन्ति कस्मा वुत्तं, ननु तस्स सङ्गीतिया पुरिमकाले पठमभावो न युत्तोति ? नो न युत्तो भगवता पञत्तानुक्कमेन, पातिमोक्खुद्देसानुक्कमेन च पठमभावस्स सिद्धत्ता। येभुय्येन हि तीणि पिटकानि भगवतो धरमानकाले ठितानुक्कमेनेव सङ्गीतानि, विसेसतो विनयाभिधम्मपिटकानीति दट्ठबं । किस्मिं वत्थुस्मिन्ति, मेथुनधम्मेति च निमित्तत्थे भुम्मवचनं । “कत्थ पञत्त"न्तिआदिना दस्सितेन सह तदवसिट्टम्पि सङ्गहेत्वा दस्सेतुं "वत्थुम्पि पुच्छी"तिआदि वुत्तं ।
सङ्गीतिकारकवचनसम्मिस्सं वा नु खो, सुद्धं वा बुद्धवचनन्ति आसङ्कापरिहरणत्थं, यथासङ्गीतस्सेव पमाणभावं दस्सनत्थञ्च पुच्छं समुद्धरित्वा विस्सज्जेन्तो "किं पनेत्था"तिआदिमाह । एत्थ पठमपाराजिकेति एतिस्सं तथासङ्गीताय पठमपाराजिकपाळियं । तेनेवाह "न हि तथागता एकब्यञ्जनम्पि निरत्थकं वदन्ती''ति। अपनेतब्बन्ति
71
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org