________________
५६
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१
चूळपितुपुत् च भगवतो कनिभातायेव । तथा एकनिपातवण्णनायं सहजातगणने सो न वुतो 'ति ।
यं
सति ।
बुच्चति, तं गब्बं । तत्थाति तस्मिं विस्सत्थादिभावे अतिविस्सत्थसक्यकुलप्पसुततथागतभातुभावतोति वृत्तं होति । भावेनभावलक्खणे हि क त्वत्थ सम्पज्जति । तथा हि आचरियधम्मपालत्थेरेन नेत्तिट्ठकथायं “ गुन्नञ्चे तरमानान "न्ति गाथावण्णनायं वृत्तं -
" सब्बा ता जिम्हं गच्छन्तीति सब्बा ता गावियो कुटिलमेव गच्छन्ति, कस्मा ? नेत्ते जिम्हगते सति नेत्ते कुटिलं गते सति, नेत्तस्स कुटिलं गतत्ताति अत्थो 'ति ।
हि मनोरथपूरणियं
उदानट्ठकथायम्पि “इति इमस्मिं सति इदं होती 'ति सुत्तपदवण्णनायं " हेतु अत्थता भुम्मवचनस्स कारणस्स भावेन तदविनाभावी फलस्स भावो लक्खीयतीति वेदितब्बा "ति (उदा० अट्ठ० १.१) । तत्थाति वा निमित्तभूते विस्सत्थादिम्हीति अत्थो, तस्मिं उच्चिननेतिपि वदन्ति । छन्दागमनं वियाति एत्थ छन्दा आगमनं वियाति पदच्छेदो । छन्दाति च हेतुम्हि निस्सक्कवचनं, छन्देन आगमनं पवत्तनं वियाति अत्थो, छन्देन अकत्तब्बकरणमिवाति वुत्तं होति, छन्दं वा आगच्छति सम्पयोगवसेनाति छन्दागमनं, तथा पवत्तो अपायगमनीयो अकुसलचित्तुप्पादो | अथ वा अननुरूपं गमनं अगमनं । छन्देन अगमनं छन्दागमनं, छन्देन सिनेहेन अननुरूपं गमनं पवत्तनं विय अकत्तब्बकरणं वियाति वृत्तं होति । असेक्खभूता पटिसम्भिदा, तं पत्ताति तथा, असेक्खा च ते पटिसम्भिदाप्पत्ता चाति वा तथा, तादिसे । सेक्खपटिसम्भिदाप्पत्तन्ति एत्थापि एस नयो । परिवज्जेन्तोति हेत्वत्थे अन्तसद्दो, परिवज्जनहेतूति अत्थो । अनुमतियाति अनुञ्ञाय, याचनायाति वुत्तं होति ।
Jain Education International
“ किञ्चापि सेक्खो "ति इदं असेक्खानंयेव उच्चिनितत्ता वुत्तं, न सेक्खानं अगतिगमनसम्भवेन । पठममग्गेनेव हि चत्तारि अगतिगमनानि पहीयन्ति, तस्मा किञ्चापि सेक्खो, तथापि थेरो आयस्मन्तं आनन्दं उच्चिनतूति सम्बन्धो । न पन किञ्चापि सेक्खो, तथापि अभब्बो अगतिं गन्तुन्ति । " अभब्बो "तिआदिना पन धम्मसङ्गीतिया तस्स अरहभावं दस्सेन्तो विज्जमानगुणे कथेति, तेन सङ्गीतिया धम्मविनयविनिच्छ्ये सम्पत्ते छन्दादिवसेन
56
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
