________________
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१
सम्बज्झनीयं । सङ्घस्स थेरो सङ्घत्थेरो। सो पन सङ्घो किं परिमाणोति आह "सत्तन्नं भिक्खुसतसहस्सान"न्ति । सङ्घसद्देन हि अविज्ञायमानस्स परिमाणस्स विज्ञापनत्थमेवेतं पुन वुत्तं । सद्दविदू पन वदन्ति -
“समासो च तद्धितो च, वाक्यत्थेसु विसेसका। पसिद्धियन्तु सामनं, तेलं सुगतचीवरं ।।
तस्मा नाममत्तभूतस्स सङ्घत्थेरस्स विसेसनत्थमेवेतं पुन वुत्तन्ति, निच्चसापेक्खताय च एदिसेसु समासो यथा “देवदत्तस्स गरुकुल"न्ति । निच्चसापेक्खता चेत्थ सङ्घसद्दस्स भिक्खुसतसहस्ससई सापेक्खत्तेपि अञपदन्तराभावेन वाक्ये विय. अपेक्खितब्बत्थस्स गमकत्ता । “सत्तन्नं भिक्खुसतसहस्सान'"न्ति हि एतस्स सङ्घसद्दे अवयवीभावेन सम्बन्धो, तस्सापि सामिभावेन थेरसद्देति । “सत्तन्नं भिक्खुसतसहस्सान"न्ति च गणपामोक्खभिक्खूयेव सन्धाय वुत्तं । तदा हि सन्निपतिता भिक्खू एत्तकाति गणनपथमतिक्कन्ता। तथा हि वेळुवगामे वेदनाविक्खम्भनतो पट्ठाय “नचिरेनेव भगवा परिनिब्बायिस्सती''ति सुत्वा ततो ततो आगतेसु भिक्खूसु एकभिक्खुपि पक्कन्तो नाम नत्थि । यथाहु
“सत्तसतसहस्सानि, तेसु पामोक्खभिक्खवो । थेरो महाकस्सपोव, सङ्घत्थेरो तदा अहू'ति ।।
आयस्मा महाकस्सपो अनुस्सरन्तो मञ्चमानो चिन्तयन्तो हुत्वा उस्साहं जनेसि, अनुस्सरन्तो मञमानो चिन्तयन्तो आयस्मा महाकस्सपो उस्साहं जनेसीति वा सम्बन्धो । महन्तेहि सीलक्खन्धादीहि समन्नागतत्ता महन्तो कस्सपोति महाकस्सपो। अपिच "महाकस्सपो"ति उरुवेलकस्सपो नदीकस्सपो गयाकस्सपो कुमारकस्सपोति इमे खुद्दानुखुद्दके थेरे उपादाय वुच्चति । कस्मा पनायस्मा महाकस्सपो उस्साहं जनेसीति अनुयोगे सति तं कारणं विभावेन्तो आह "सत्ताहपरिनिब्बुते"तिआदि । सत्त अहानि समाहटानि सत्ताहं। सत्ताहं परिनिब्बुतस्स अस्साति तथा यथा “अचिरपक्कन्तो, मासजातो"ति, अन्तत्थअञपदसमासोयं, तस्मिं । भगवतो परिनिब्बानदिवसतो पट्टाय सत्ताहे वीतिवत्तेति वुत्तं होति, एतस्स "वुत्तवचन''न्ति पदेन सम्बन्धो, तथा "सुभद्देन वुड्डपब्बजितेना"ति एतस्सपि । तत्थ सुभद्दोति तस्स नाममत्तं, वुड्डकाले पन पब्बजितत्ता "वुड्डपब्बजितेना"ति वुत्तं, एतेन सुभद्दपरिब्बाजकादीहि तं विसेसं करोति । “अलं
36
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org