________________
गन्थारम्भकथावण्णना
हेतादिपच्चयधम्मानं हेतुपच्चयादिभावेन पच्चयुप्पन्नधम्मानमुपकारकता पच्चयाकारो, तस्स देसना तथा, पटिच्चसमुप्पादकथाति अत्थो । सा पन निकायन्तरलद्धिसङ्कररहितताय सुट्ठ परिसुद्धा, घनविनिब्भोगस्स च सुदुक्करताय निपुणा, एकत्तादिनयसहिता च तत्थ विचारिताति आह "सुपरिसुद्धनिपुणनया"ति । पदत्तयम्पि हेतं पच्चयाकारदेसनाय विसेसनं । पटिसम्भिदादीसु आगतनयं अविस्सज्जित्वाव विचारितत्ता अविमुत्तो तन्तिमग्गो यस्साति अविमुत्ततन्ति मग्गा। मग्गोति चेत्थ पाळिसङ्घातो उपायो तंतदत्थानं अवबोधस्स, सच्चपटिवेधस्स वा उपायभावतो । पबन्धो वा दीघभावेन पकतिमग्गसदिसत्ता, इदं पन "विपस्सना, भावना"ति पदद्वयस्स विसेसनं ।
इति पन सब्बन्ति एत्थ इति-सद्दो परिसमापने यथाउद्दिवउद्देसस्स परिनिट्टितत्ता, एत्तकं सब्बन्ति अत्थो । पनाति वचनालङ्कारमत्तं विसुं अत्थाभावतो । पदत्थसंकिण्णस्स, वत्तब्बस्स च अवुत्तस्स अवसेसस्स अभावतो सुविज्ञेय्यभावेन सुपरिसुद्धं, “सब्बन्ति इमिना सम्बन्धो, भावनपुंसकं वा एतं "वुत्तन्ति इमिना सम्बज्झनतो। भिय्योति अतिरेकं, अतिवित्थारन्ति अत्थो, एतेन पदस्थमत्तमेव विचारयिस्सामीति दस्सेति । एतं सब्बं इध अट्ठकथाय न विचारयिस्सामि पुनरुत्तिभावतो, गन्थगरुकभावतो चाति अधिप्पायो । विचरयिस्सामीति च गाथाभावतो न वुद्धिभावोति दट्ठब्बं ।
__ एवम्पि एस विसुद्धिमग्गो आगमानमत्थं न पकासेय्य, अथ सब्बोपेसो इध विचारितब्बोयेवाति चोदनाय तथा अविचारणस्स एकन्तकारणं निद्धारेत्वा तं परिहरन्तो "मझे विसुद्धिमग्गो"तिआदिमाह । तत्थ मज्झेति खुद्दकतो अछेसं चतुन्नम्पि आगमानं अब्भन्तरे । हि-सद्दो कारणे, तेन यथावुत्तं कारणं जोतेति । तत्थाति तेसु चतूसु आगमेसु । यथाभासितन्ति भगवता यं यं देसितं, देसितानुरूपं वा। अपि च संवण्णकेहि संवण्णनावसेन यं यं भासितं, भासितानुरूपन्तिपि अत्थो । इच्चेवाति एत्थ इति-सद्देन यथावुत्तं कारणं निदस्सेति, इमिनाव कारणेन, इदमेव वा कारणं मनसि सन्निधायाति अत्थो। कतोति एत्थापि “विसुद्धिमग्गो एसा''ति पदं कम्मभावेन सम्बज्झति आवुत्तियादिनयेनाति दट्ठब्बं । तम्पीति तं विसुद्धिमग्गम्पि आणेन गहेत्वान । एतायाति सुमङ्गलविलासिनिया नाम एताय अट्ठकथाय | एत्थ च “मज्झे ठत्वा"ति एतेन मज्झत्तभावदीपनेन विसेसतो चतुन्नम्पि आगमानं साधारणट्ठकथा विसुद्धिमग्गो, न सुमङ्गलविलासिनीआदयो विय असाधारणट्ठकथाति दस्सेति। अविसेसतो पन विनयाभिधम्मानम्पि यथारहं साधारणट्ठकथा होतियेव, तेहि सम्मिस्सताय च तदवसेसस्स
29
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org