________________
गन्थारम्भकथावण्णना
अनेकप्पकारस्स
वा ।
नेय्यत्थोति आदिना अत्थस्स पकासनत्थाय, पकासनाय गाथाबन्धसम्पत्तिया द्विभावो । अत्यो कथीयति एतायाति अत्थकथा, सायेव अट्ठकथा त्थकारस्स ट्ठ-कारं कत्वा यथा “दुक्खस्स पीळनट्ठो ति (पटि० म० १.१७; २.८), अयञ्च ससञ्ञोगविधि अरियाजातिभावतो । अक्खरचिन्तकापि हि " तथानंट्ठ युग”न्ति लक्खणं वत्वा इदमेवुदाहरन्ति ।
याय'त्थमभिवण्णेन्ति, ब्यञ्जनत्थपदानुगं । निदानवत्थुसम्बन्धं, एसा अट्ठकथा मता ।।
आदितोति आदिम्हि पठमसङ्गीतियं । छळभिञ्जताय परमेन चित्तवसीभावेन समन्नागतत्ता, झानादीसु पञ्चवसिता सब्भावतो च वसिनो, थेरा महाकस्सपादयो, तेसं स हि पञ्चहि । या सङ्गीताति या अट्ठकथा अत्थं पकासेतुं युत्तट्ठाने " अयमेतस्स अत्थो, अयमेतस्स अत्थो'ति सङ्गहेत्वा वृत्ता । अनुसङ्गीता च पच्छापीति न केवलं पठमसङ्गीतियमेव, अथ खो पच्छा दुतियततियसङ्गीतीसुपि । न च पञ्चहि वसिसहि आदितो सङ्गीतायेव, अपि तु यसत्थेरादीहि अनुसङ्गीता चाति सह समुच्चयेन अत्थो वेदितब्बो। समुच्चयद्वयहि पच्चेकं किरियाकालं समुच्चिनोति ।
Jain Education International
२५
अथ पोराणट्ठकथाय विज्जमानाय किमेताय अधुना पुन कताय संवण्णनात पुनरुत्तिया, निरत्थकताय च दोसं समनुस्सरित्वा तं परिहरन्तो “सीहळदीप "न्तिआदिमाह । तं परिहरणेनेव हि इमिस्सा संवण्णनाय निमित्तं दस्सेति । तत्थ सीहं लाति गण्हातीति सीहलो ल-कारस्स ळ - कारं कत्वा यथा “गरुळी 'ति । तस्मिं वंसे आदिपुरिसो सीहकुमारो, तब्बंसजाता पन तम्बपण्णिदीपे खत्तिया, सब्बेपि च जना तद्धितवसेन, सदिसवोहारेन वा सीहळा, तेसं निवासदीपोपि तद्धितवसेन, ठानीनामेन वा "सीहळो" ति वेदितब्बो । जलमज्झे दिप्पति, द्विधा वा आपो एत्थ सन्दतीति दिपो, सोयेव दीपो, भेदापेक्खाय तेसं दीपोति तथा । पनसद्दो अरुचिसंसूचने, तेन कामञ्च सा सङ्गीतित्तयमारुळ्हा, तथापि पुन एवंभूताति अरुचियभावं संसूचेति । तदत्थसम्बन्धताय पन पुरिमगाथाय " कामञ्च सङ्गीता अनुसङ्गीता चाति सानुग्गहत्थयोजना सम्भवति । अञ्ञत्थापि हि तथा दिस्सतीति । आभताति जम्बुदीपतो आनीता । अथाति सङ्गीतिकालतो पच्छा, एवं सति आभतपदेन सम्बन्ध । अथाति वा महामहिन्दत्थेरेनाभतकालतो पच्छा, एवं सति ठपितपदेन सम्बन्धो । सा हि धम्मसङ्गाहकत्थेरेहि पठमं तीणि पिटकानि सङ्गयित्वा तस्स अत्थसंवण्णनानुरूपेव
25
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
