________________
(१.१.१०५-११७-१०५-११७)
परितस्सितविप्फन्दितवारवण्णना
४०१
तण्हादिठ्ठिपरामासोयेव तेसं, न तु तथागतानमिव यथाभूतं जाननपस्सनं । तण्हादिट्ठिविप्फन्दनमेवेतं मिच्छादस्सनवेदयितं, न तु सोतापन्नस्स सम्मादस्सनवेदयितमिव निच्चलन्ति च हि इमाय देसनाय मरियादविभागं दस्सेति । तेन वक्खति “येन दिट्ठिअस्सादेन...पे०... तं वेदयित"न्ति, “दिट्ठिसङ्खातेन चेव...पे०... दस्सेती"ति च । "तदपी"ति वुत्तत्ता येन सोमनस्सजाता पञपेन्तीति अत्थो लब्भतीति दस्सेतुं "येना"तिआदि वुत्तं । सामत्थियतो हि अवगतत्थस्सेवेत्थ त-सद्देन परामसनं । दिट्ठिअस्सादेनाति दिट्ठिया पच्चयभूतेन अस्सादेन | "दिद्विसुखेना"तिआदि तस्सेव वेवचनं । अजानन्तानं अपस्सन्तानं तेसं भवन्तानं समणब्राह्मणानं तदपि वेदयितं तण्हागतानं वेदयितन्ति सम्बन्धो।
"यथाभूतधम्मानं सभाव"न्ति च अविसेसेन वृत्तं । न हि सङ्घतधम्मसभावं अजाननमत्तेन मिच्छा अभिनिविसन्ति । सामञजोतना च विसेसे अवतिठ्ठति । तस्मायमेत्थ विसेसयोजना कातब्बा – “सस्सतो अत्ता च लोको चा"ति इदं दिट्ठिट्टानं एवंगहितं एवंपरामटुं एवंगतिकं होति एवंअभिसम्परायन्ति यथाभूतमजानन्तानं अपस्सन्तानं अथ वा यस्मिं वेदयिते अवीततण्हताय एवंदिट्टिगतं उपादीयति, तं वेदयितं समुदयअत्थङ्गमादितो यथाभूतमजानन्तानं अपस्सन्तानन्ति । एवं विसेसयोजनाय हि यथा अनावरणञाणसमन्तचक्खूहि तथागतानं यथाभूतमेत्थ जाननं, पस्सनञ्च होति, न एवं दिह्रिगतिकानं, अथ खो तेसं तण्हादिट्टिपरामासोयेवाति इममत्थं इमाय देसनाय दस्सेतीति पाकटं होति । एवम्पि चायं देसना मरियादविभागदस्सनत्थं जाता।
वेदयितन्ति “सस्सतो अत्ता च लोको चा''ति (दी० नि० १.३१) दिट्ठिपञापनवसेन पवत्तं दिट्ठिस्सादसुखपरियायेन वुत्तं, तदपि अनुभवनं । तण्हागतानन्ति तण्हाय उपगतानं, पवत्तानं वा तदेव वुत्तिनयेन विवरति "केवलं...पे०... वेदयित"न्ति । तञ्च खो पनेतन्ति च यथावुत्तं वेदयितमेव पच्चामसति, तेनेतं दीपेति- "तदपि वेदयितं तण्हागतानं वेदयितमेवा''ति वच्छिन्दित्वा “तदपि वेदयितं परितस्सितविप्फन्दितमेवा'"ति पुन सम्बन्धो कातब्बोति । तदपि ताव न सम्पापुणातीति हेट्ठिमपरिच्छेदेन मरियादविभागं दस्सेतुं "न सोतापन्नस्स दस्सनमिव निचल"न्ति वुत्तं । दस्सनन्ति च सम्मादस्सनसुखं, मग्गफलसुखन्ति वुत्तं होति । कुतो चायमत्थो लब्भतीति एव-सद्दसामत्थियतो । “परितस्सितविप्फन्दितमेवाति हि वुत्तेन मग्गफलसुखं विय अविष्फन्दितं हुत्वा एकरूपे अवतिकृति, अथ खो तं वट्टामिसभूतं दिद्वितण्हासल्लानुविद्धताय सउप्पीळत्ता
401
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org