________________
३९६
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१ (१.१.१००-१०४-१००-१०४)
पठमज्झानादिसमङ्गी, एवं सति दिट्ठधम्मनिब्बानप्पत्तोति । तेनेव हि उच्छेदवादे विय इध पाळियं “अञो अत्ता"ति अञ्जग्गहणं न कतं । कथं पन अच्चन्तनिब्बानपञापकस्स अत्तनो दिठ्ठधम्मनिब्बानवादस्स सस्सतदिट्ठिया सङ्गहो, न उच्छेददिट्ठियाति ? तंतंसुखविसेससमङ्गितापटिलद्धेन बन्धविमोक्खेन सुद्धस्स अत्तनो सकरूपेनेव अवट्ठानदीपनतो। तेसहि तथापटिलद्धेन कम्मबन्धविमोक्खेन सुद्धो हुत्वा दिट्ठधम्मनिब्बानप्पत्तो अत्ता सकरूपेनेव अवठ्ठासीति लद्धि । तथा हि पाळियं “एत्तावता खो भो अयं अत्ता परमदिट्ठधम्मनिब्बानं पत्तो होती''ति सस्सतभावञापकच्छायाय एव तेसं वाददस्सनं कतन्ति ।
"एत्तावता"तिआदिना पाळियत्थसम्पिण्डनं । तत्थ यासन्ति यथावुत्तानं दिट्टीनं अनियमनिद्देसवचनं । तस्स इमा द्वासट्ठि दिट्टियो कथिताति नियमनं, नियतानपेक्खवचनं वा एतं “यं सन्धाय वुत्त''न्ति आगतठ्ठाने विय । सेसाति पञ्चपञास दिट्ठियो। तासु अन्तानन्तिकवादादीनं सस्सतदिह्रिसङ्गहभावो तत्थ तत्थ पकासितोयेव । किं पनेत्थ कारणं, पुब्बन्तापरन्ता एव दिट्टाभिनिवेसस्स विसयभावेन दस्सिता, न पन तदुभयमेकज्झन्ति ? असम्भवो एवेत्थ कारणं । न हि पुब्बन्तापरन्तेसु विय तदुभयविनिमुत्ते मज्झन्ते दिट्ठिकप्पना सम्भवति तदुभयन्तरमत्तेन इत्तरकालत्ता। अथ पन पच्चुप्पन्नत्तभावो तदुभयवेमज्झं, एवं सति दिट्ठिकप्पनाक्खमो तस्स उभयसभावो पुब्बन्तापरन्तेसुयेव अन्तोगधोति कथं तदुभयमेकज्झं अदस्सितं सिया । अथ वा पुब्बन्तापरन्तवन्तताय "पुब्बन्तापरन्तो''ति मज्झन्तो वुच्चति, सोपि “पुब्बन्तकप्पिका च अपरन्तकप्पिका च पुब्बन्तापरन्तकप्पिका चा"ति उपरि वदन्तेन भगवता पुब्बन्तापरन्तेहि विसु कत्वा वुत्तोयेवाति दट्टब्बो। अट्ठकथायम्पि “सब्बेपि ते पुब्बन्तापरन्तकप्पिके'"ति एतेन सामञनिद्देसेन, एकसेसेन वा सङ्गहितोति वेदितब्बं । अञथा हि सङ्कड्डित्वा वुत्तवचनस्स निरवसेससङ्कडनाभावतो अनत्थकता आपज्जेय्याति । के पन ते पुब्बन्तापरन्तकप्पिकाति ? ये अन्तानन्तिका हुत्वा दिठ्ठधम्मनिब्बानवादाति एवमादिना उभयसम्बन्धाभिनिवेसिनो वेदितब्बा।
१००-१०४. “इदानी"तिआदिना अप्पनावचनद्वयस्स विसेसं दस्सेति। तत्थ एकज्झन्ति रासिकरणत्थे निपातो। एकधा करोतीति एकज्झन्तिपि नेरुत्तिका, भावनपुंसकञ्चेतं । इति-सद्दो इदमत्थो, इमिना पकारेन पुच्छित्वा विस्सज्जेसीति अत्थो ।
396
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org