________________
(१.१.७६-७७-७६-७७)
सञ्जीवादवण्णना
३८७
ततिया पनाति “रूपी च अरूपी च अत्ता''ति लद्धि । मिस्सकगाहवसेनाति रूपारूपसमापत्तीनं यथावुत्तानि निमित्तानि एकज्झं कत्वा एकोव “अत्ता'ति, तत्थ पवत्तसञञ्चस्स “सञ्जा'"ति गहणवसेन । अयहि दिट्ठिगतिको रूपारूपसमापत्तिलाभी तासं निमित्तं रूपभावेन, अरूपभावेन च “अत्ता''ति गहेत्वा “रूपी च अरूपी चाति अभिनिवेसं जनेसि अथेतवादिनो विय, तक्कमत्तेनेव वा रूपारूपधम्मानं मिस्सकगहणवसेन "रूपी च अरूपी च अत्ता''ति अभिनिविस्स अट्ठासि । चतुत्थाति "नेव अरूपी च नारूपी च अत्ता''ति लद्धि। तक्कगाहेनेवाति सङ्खारसेससुखुमभावप्पत्तधम्मा विय अच्चन्तसुखुमभावप्पत्तिया सकिच्चसाधनासमत्थताय खम्भकुच्छि [थम्भकुट्ट (दी० नि० टी० १७६-७७)] हत्थपादादिसङ्घातो विय नेव रूपी, रूपसभावानतिवत्तनतो न च अरूपीति एवं पवत्ततक्कगाहेनेव ।
अयं अट्ठकथामुत्तको नयो- नेवरूपी नारूपीति एत्थ हि अन्तानन्तिकचतुत्थवादे विय अचमपटिक्खेपवसेन अत्थो वेदितब्बो। सतिपि च ततियवादेन इमस्स समानत्थभावे तत्थ देसकालभेदवसेन विय इध कालवत्थुभेदवसेन ततियचतुत्थवादानं विसेसो दट्ठब्बो । कालभेदवसेन हि इध ततियवादस्स पवत्ति रूपारूपनिमित्तानं सहअनुपट्ठानतो । चतुत्थवादस्स पन वत्थुभेदवसेन पवत्ति रूपारूपधम्मसमूहभावतोति । दुतियचतुक्कं अन्तानन्तिकवादे वुत्तनयेन वेदितब्बं सब्बथा सद्दत्थतो समानत्थत्ता | यं पनेत्थ वत्तब्बं, तम्पि “अमति गच्छति भावो ओसानमेत्था'तिआदिना अम्हेहि वुत्तमेव, केवलं पन तत्थ पुब्बन्तकप्पनावसेन पवत्तो, इध अपरन्तकप्पनावसेनाति अयं विसेसो पाकटोयेव । कामञ्च नानत्तसञी अत्ताति अयम्पि वादो समापन्नकवसेन लब्भति। अट्ठसमापत्तिलाभिनो दिद्विगतिकस्स वसेन सञ्जाभेदसम्भवतो। तथापि समापत्तियं एकरूपेनेव साय उपट्ठानतो लाभीवसेन एकत्तसञ्जिता सातिसयं युत्ताति आह "समापन्नकवसेन एकत्तसञ्जी"ति । एकसमापत्तिलाभिनो एव वा वसेन अत्थो वेदितब्बो। सतिपि च समापत्तिभेदतो सञाभेदसम्भवे बहिद्धा पुथुत्तारम्मणेयेव सञानानत्तस्स ओळारिकस्स सम्भवतो तक्कीवसेनेव नानत्तसञ्जितं दस्सेतुं “असमापनकवसेन नानत्तसञ्जी"ति वुत्तं । परित्तकसिणवसेनाति अवड्डितत्ता अप्पककसिणवसेन, कसिणग्गहणञ्चेत्थ सजाय विसयदस्सनं । विसयवसेन हि सञाय परित्तता, इमिना च सतिपि सञ्जाविनिमुत्तधम्मे "सञ्जायेव अत्ता"ति वदतीति दस्सेति । एस नयो विपुलकसिणवसेनाति एत्थापि । एवञ्च कत्वा अन्तानन्तिकवादे चेव इध च अन्तानन्तचतुक्के पठमदुतियवादेसु सद्दत्थमत्ततो समानेसुपि सभावतो तेहि द्वीहि वादेहि इमेसं द्विन्नं वादानं विसेसो सिद्धो होति,
387
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org