________________
३७६
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१
(१.१.५४-६०-६२)
५४-६०. पटिभागनिमित्तवड्डनाय हेट्ठा, उपरि, तिरियञ्च चक्कवाळपरियन्तगतागतवसेन अन्तानन्तभावोति दस्सेतुं "पटिभागनिमित्त"न्तिआदि वुत्तं । तन्ति पटिभागनिमित्तं । उद्धमधो अवड्डत्वा तिरियं वड्ढत्वाति एत्थापि "चक्कवाळपरियन्तं कत्वाति अधिकारवसेन योजेतब्बं । वुत्तनयेनाति "तक्कयतीति तक्की''तिआदिना (दी० नि० अठ्ठ० १.३४) सद्दतो, "चतुब्बिधो तक्की''तिआदिना (दी० नि० अठ्ठ० १.३४) अत्थतो च सस्सतवादे वृत्तनयेन। दिवपुब्बानुसारेनाति दस्सनभूतेन विज्ञआणेन उपलद्धपुब्बस्स अन्तवन्तादिनो अनुस्सरणेन, एवञ्च कत्वा अनुस्सुतितक्कीसुद्धतक्कीनम्पि इध सङ्गहो सिद्धो होति । अथ वा दिट्ठग्गहणेनेव "नच्चगीतवादितविसूकदस्सना''तिआदीसु (दी० नि० १.१०, १९४) विय सुतादीनम्पि गहितभावो वेदितब्बो । “अन्तवा"तिआदिना इच्छितस्स अत्तनो सब्बदाभावपरामसनवसेनेव इमेसं वादानं पवत्तनतो सस्सतदिह्रिसङ्गहो दट्टब्बो । तथा हि वक्खति “सत्तेव उच्छेददिट्ठियो, सेसा सस्सतदिट्ठियो''ति (दी० नि० अट्ट० १.९७, ९८)।
अमराविक्खेपवादवण्णना
६१. न मरतीति “एवमेवाति सन्निट्ठानाभावेन न उपच्छिज्जति, अनेकन्तिकायेव होतीति वुत्तं होति । परियन्तरहिताति ओसानविगता, अनिट्ठङ्गताति अत्थो। विविधोति “एवम्पि मे नो"तिआदिना नानप्पकारो। खेपोति सकवादेन परवादानं खिपनं । को पनेसो अमराविक्खेपोति ? तथापवत्तो दिट्टिप्पधानो तादिसाय वाचाय समुट्ठापको चित्तुप्पादोयेव । अमराय दिट्ठिया, वाचाय च विक्खिपन्ति, विविधमपनेन्तीति वा अमराविक्खेपिनो, तेयेव “अमराविक्खेपिका''तिपि युज्जति । “मच्छजाति" च्चेव अवत्वा "एका"ति वदन्तो मच्छजातिविसेसो एसोति दस्सेति । इतो चितो च सन्धावति एकस्मिं सभावे अनवट्ठानतो । यथा गाहं न उपगच्छति, तथा सन्धावनतो, एतेन अमराय विक्खेपो तथा, सो वियाति अमराविक्खेपोति अत्थमाह “सा उम्मुज्जननिमुज्जनादिवसेना"तिआदिना विक्खेपपदत्थेन उपमितत्ता । अयमेव हि अत्थो आचरियसारिपुत्तत्थेरेनापि सारत्थदीपनियं (सारत्थ टी० १.ततियसङ्गीतिकथावण्णना) वुत्तो । अमरा विय विक्खेपो अमराविक्खेपोति केचि । अथ वा अमरा विय विक्खिपन्तीति अमराविक्खेपिनो, तेयेव अमराविक्खेपिका ।
टी०
६२. विक्खेपवादिनो उत्तरिमनुस्सधम्मे, अब्याकतधम्मे च (अकुसलधम्मपि दी० नि० १.६२) सभावभेदवसेन पटिविज्झितुं आणं नत्थीति कुसलाकुसलपदानं
376
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org