________________
(१.१.४०-४०)
एकच्चसस्सतवादवण्णना
३६५
उक्कंसगतपुञकम्मानुभावतो रतनभूता भूमि, न केवलं भूमियेव, अथ खो तप्परिवारापीति आह "पकती"तिआदि । पकतिनिब्बत्तहानेति पुरिमकप्पेसु पुरिमकानं निब्बत्तट्ठाने । एत्थाति "ब्रह्मविमान"न्ति वुत्ताय ब्रह्मकायिकभूमिया । सामञ्जविसेसवसेन चेतं आधारद्वयं । कथं पणीताय दुतियज्झानभूमिया ठितानं हीनाय पठमज्झानभूमिया उपपत्ति होतीति आह “अथ सत्तान"न्तिआदि, निकन्तिवसेन पठमज्झानं भावेत्वाति वृत्तं होति, पकतिया सभावेन निकन्ति तण्हा उप्पज्जतीति सम्बन्धो। वसितढानेति वुत्थपुब्बट्ठाने । ततो ओतरन्तीति उपपत्तिवसेन दुतियज्झानभूमितो पठमज्झानभूमि अपसक्कन्ति, गच्छन्तीति अत्थो । अप्पायुकेति यं उळारपुञकम्मं कतं, तस्स उपज्जनारहविपाकपबन्धतो अप्पपरिमाणायुके । तस्स देवलोकस्साति तस्मिं देवलोके, निस्सयवसेन वा सम्बन्धनिद्देसो। आयुष्पमाणेनेवाति परमायुप्पमाणेनेव । परित्तन्ति अप्पकं । अन्तराव चवन्तीति राजकोट्ठागारे पक्खित्ततण्डुलनाळि विय पुञक्खया हुत्वा सककम्मप्पमाणेन तस्स देवलोकस्स परमायुअन्तरा एव चवन्ति ।।
किं पनेतं परमायु नाम, कथं वा तं परिच्छिन्नप्पमाणन्ति ? वुच्चते - यो तेसं तेसं सत्तानं तस्मिं तस्मिं भवविसेसे विपाकप्पबन्धस्स ठितिकालनियमो पुरिमसिद्धभवपत्थनूपनिस्सयवसेन सरीरावयववण्णसण्ठानप्पमाणादिविसेसा विय तंतंगतिनिकायादीसु येभुय्येन नियतपरिच्छेदो होति, गब्भसेय्यककामावचरदेवरूपावचरसत्तानं सुक्कसोणितादिउतुभोजनादिउतुआदिपच्चयुप्पन्नपच्चयूपत्थम्भितो च, सो आयुहेतुकत्ता कारणूपचारेन आयु, उक्कंसपरिच्छेदवसेन परमायूति च बुच्चति । यथासकं खणमत्तावट्ठायीनम्पि हि अत्तना सहजातानं रूपारूपधम्मानं ठपनाकारवुत्तिताय पवत्तकानि रूपारूपजीवितिन्द्रियानि न केवलं नेसं खणट्ठितिया एव कारणभावेन अनुपालकानि, अथ खो याव भङ्गुपच्छेदा [भवङ्गुपच्छेदा (दी० नि० टी० १.४०)] अनुपबन्धस्स अविच्छेदहेतुभावेनापि । तस्मा चेस आयुहेतुकोयेव, तं पन देवानं, नेरयिकानञ्च येभुय्येन नियतपरिच्छेदं, उत्तरकुरुकानं पन एकन्तनियतपरिच्छेदमेव । अवसिट्ठमनुस्सपेततिरच्छानगतानं पन चिरट्ठितिसंवत्तनिककम्मबहुले काले तंकम्मसहितसन्तानजनितसुक्कसोणितपच्चयानं, तम्मूलकानञ्च चन्दिमसूरियसमविसमपरिवत्तनादिजनितउतुआहारादिसमविसमपच्चयानं वसेन चिराचिरकालताय अनियतपरिच्छेदं, तस्स च यथा पुरिमसिद्धभवपत्थनावसेन तंतंगतिनिकायादीसु वण्णसण्ठानादिविसेसनियमो सिद्धो, दस्सनानुस्सवादीहि तथायेव आदितो गहणसिद्धिया, एवं तासु तासु उपपत्तीसु
365
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org