________________
(१.१.२८-२८)
पुब्बन्तकप्पिकसस्सतवादवण्णना
३३७
समाहितोति ज्ञातुमिच्छितस्स पच्चक्खभावो न सक्का निवारेतुं । वुत्तहि “आकङ्खापटिबद्धं बुद्धस्स भगवतो आण''न्तिआदि, (महानि० ६९, १५६; चूळनि० ८५; पटि० म० ३.५) ननु चेत्थ दूरतो चित्तपटं पस्सन्तानं विय, “सब्बे धम्मा अनत्ता"ति विपस्सन्तानं विय च अनेकधम्मावबोधकाले अनिरूपितरूपेन भगवतो आणं पवत्ततीति गहेतब्बन्ति ? न गहेतब्बं अचिन्तेय्यानुभावताय बुद्धञाणस्स | तेनेवाह "बुद्धविसयो अचिन्तेय्यो''ति, (अ० नि० १.४.७७) इदं पनेत्थ सन्निट्ठानं- सब्बाकारेन सब्बधम्मावबोधनसमत्थस्स आकङ्खापटिबद्धवुत्तिनो अनावरणजाणस्स पटिलाभेन भगवा सन्तानेन सब्बधम्मपटिवेधसमत्थो अहोसि सब्बनेय्यावरणस्स पहानतो, तस्मा सब्बञ्जू, न सकिंयेव सब्बधम्मावबोधतो यथासन्तानेन सब्बस्स इन्धनस्स दहनसमत्थताय पावको “सब्बभूति वुच्चतीति ।
कामञ्चायमत्थो पुब्बे वित्थारितोयेव, पकारन्तरेन पन सोतुजनानुग्गहकामताय, इमिस्सा च पोराणसंवण्णनाविसोधनवसेन पवत्तत्ता पुन विभावितोति न चेत्थ पुनरुत्तिदोसो परियेसितब्बो, एवमीदिसेसु । एत्थ च किञ्चापि भगवतो दसबलादिजाणानिपि अनञसाधारणानि, सब्बदेसविसयत्ता पन तेसं आणानं न तेहि बुद्धगुणा अहापेत्वा गहिता नाम होन्ति । सब्ब ताणस्स पन निप्पदेसविसयत्ता तस्मिं गहिते सब्बेपि बुद्धगुणा गहिता एव नाम होन्ति, तस्मा पाळिअत्थानुसारेन तदेव आणं गहितन्ति वेदितब्बं । पाळियम्पि हि “येहि तथागतस्स यथाभुच्चं वणं सम्मा वदमाना वदेय्यु"न्ति तमेव पकासितं तमन्तरेन अञस्स निप्पदेसविसयस्स अभावतो, निप्पदेसविसयेनेव च यथाभुच्चं सम्मा वदनसम्भवतोति ।
अछुवाति एत्थ एव-सद्दो सन्निट्ठापनत्थोति दस्सेतुं “अञवाति इदं पनेत्थ ववत्थापनवचन"न्ति वुत्तं, ववत्थापनवचनन्ति च सन्निट्ठापनवचनन्ति अत्थो, सन्निट्ठापनञ्च अवधारणमेव । कथन्ति आह “अञवा"तिआदि । “न पाणातिपाता वेरमणिआदयो"ति इमिना अवधारणेन निवत्तितं दस्सेति । अयञ्च एव-सद्दो अनियतदेसताय च-सद्दो विय यत्थ वुत्तो, ततो अञत्थापि वचनिच्छावसेन उपतिकृतीति आह “गम्भीरावा"तिआदि । इति-सद्देन च आदिअत्थेन दुद्दसाव न सुदसा, दुरनुबोधाव न सुरनुबोधा, सन्ताव न दरथा, पणीताव न हीना, अतक्कावचराव न तक्कावचरा, निपुणाव न लूखा, पण्डितवेदनीयाव न बालवेदनीयाति निवत्तितं दस्सेति । सब्बपदेहीति याव “पण्डितवेदनीया''ति इदं पदं, ताव सब्बपदेहि।
337
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org