________________
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१
अत्थेसु लब्भति, अनेकभेदा च अत्था उपरिवक्खमाना एवाति वुत्तं " उपरि अदिन्ना ...पे०... अपेक्खित्वा "ति । " एवन्तिआदि गन्थगारवपरिहरणं, नयदानं वा ।
२९०
इदानि सपिण्डनत्थं दस्सेन्तो " अयं पनेत्था "तिआदिमाह । तत्थ न हनतीति न हिंसति । न घातेतीति न वधति । तत्थाति पाणातिपाते । समनुज्ञति सन्तुट्ठो | अहो वत रेति भोन्तो एकसतो अच्छरियाति अत्थो । आचारसीलमत्तकन्ति साधुजनाचारमत्तकं, मत्तसद्दो चेत्थ विसेसनिवत्तिअत्थो, तेन इन्द्रियसंवरादिगुणेहिपि लोकियपुथुज्जनो तथागतस्स वणं वत्तुं न सक्कोतीति दस्सेति । तथा हि इन्द्रियसंवरपच्चयपरिभोगसीलानि इध न विभत्तानि । एव- सद्दो पदपूरणमत्तं मत्त सद्देन वा यथावुत्तत्थस्सावधारणं करोति, एव-सद्देन आचारसीलमेव वत्तुं सक्कोतीति सन्निट्ठानं । एवमीदिसेसु । " इति वा हि भिक्खवे पुथुज्जनो तथागतस्स वण्णं वदमानो वदेय्या" ति वचनसामत्थियेनेव तदुत्तरि गुणं वत्तुं न सक्खिस्सति । “तं वो उपरि वक्खामी "ति च अत्थस्सापज्जनतो तथापन्नमत्थं दस्सेतुं “ उपरि असाधारणभाव "न्तिआदि वृत्तं । " न केवलञ्चा "तिआदिना पुग्गल विवेचनेन पन “पुथुज्जनो”ति इदं निदस्सनमत्तन्ति दस्सितं । “ इतो पर "न्तिआदिना गन्थगारवं परिहरति । पुब्बे वुत्तं पदं पुब्बपदं, न पुब्बपदं तथा, न पुब्बं वा अपुब्बं, तमेव पदं तथा ।
सद्दन्तरयोगेन धातूनमत्थविसेसवाचकत्ता " आदान "न्ति एतस्स गहणन्ति अत्थो दट्ठब्बो, तेनाह “हरण' "न्तिआदि । परस्साति अत्तसन्तकतो परभूतस्स सन्तकस्स, यो वा अत्ततो अञ्ञो, सो पुग्गलो परो नाम, तस्स इदं परन्तिपि युज्जति, “ परसंहरण "न्तिपि पाठो, सं- सद्दो चेत्थ धनत्थो, परसन्तकहरणन्ति वृत्तं होति । थेनो वुच्चति चोरो, तस्स भावो थेय्यं, चोरकम्मं । चोरिकाति चोरस्स किरिया । तदत्थं विवरति " तत्था "ति आदिना । तत्थाति “आदिन्नादान "न्ति पदे । परपरिग्गहितमेव एत्थ अदिन्नं, न पन दन्तपोणसिक्खापदे विय अप्पटिग्गहितकं अत्तसन्तकन्ति अधिप्पायो । “यत्थ परो "तिआदि उभयत्थ सम्बन्धो आवुत्तियादिनयेन । तस्मा " तं परपरिग्गहितं नाम, तस्मिं परपरिग्गहिते 'ति च योजेतब्बं । यथाकामं करोतीति यथाकामकारी, तस्स भावो यथाकामकरिता, तं । तथारुचिकरणं आपज्जन्तोति अत्थो । ससन्तकत्ता अदण्डारहो धनदण्डराजदण्डवसेन । अनुपवज्जो च चोदनासारणादिवसेन । तं परपरिग्गहितं आदियति एतेनाति तदादायको, स्वेव उपक्कमो, तं समुट्ठापेतीति तदादायकउपक्कमसमुट्ठापिका । थेय्या एव चेतना थेय्यचेतना । खुद्दकता अप्पग्घतादिवसेन हीने । महन्ततामहग्घतादिवसेन पणीते । कस्मा ? वत्थुहीनतायात गम्यमानत्ता न वुत्तं, हीने हीनगुणानं सन्तके च चेतना दुब्बला, पणीते, पणीतगुणानं
1
Jain Education International
(१.१.८-८)
290
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org