Page Text
________________
(१.१.८-८)
चूळसीलवण्णना
२८९
नखच्छेदनादिकिच्चनिप्फादकं सत्थं पिप्फलिकं। इदं पन भिक्खुसङ्घाधीनवचनं । "भिक्खुसङ्घवसेनपि दीपेतुं वट्टती"ति वुत्तता तस्सापि एकदेसेन दीपनत्थं वुत्तं ।
लज्जा-सद्दी हिरिअत्योति आह "पापजिगुच्छनलक्खणाया'ति । धम्मगरुताय हि बुद्धानं, धम्मस्स च अत्ताधीनत्ता अत्ताधिपतिभूता लज्जाव वुत्ता, न लोकाधिपतिभूतं
ओत्तप्पं । अपिच "लज्जी''ति एत्थ वुत्तलज्जाय ओत्तप्पम्पि वुत्तमेव, तस्मा लज्जाति हिरिओत्तप्पानमधिवचनं दट्ठब्बं । न हि पापजिगुच्छनं पापुत्तासनरहितं, पापभयं वा अलज्जनं नाम अत्थीति । “दयं मेत्तचित्ततं आपन्नो''ति कस्मा वुत्तं, ननु दया-सद्दो "दयापन्नो''तिआदीसु करुणायपि वत्ततीति ? सच्चमेतं, अयं पन दयासद्दो अनुरक्खणत्थं अन्तोनीतं कत्वा पवत्तमानो मेत्ताय, करुणाय च पवत्ततीति इध मेत्ताय पवत्तमानो वुत्तो करुणाय, वक्खमानत्ता । मिदति सिनेहतीति मेत्ता, सा एतस्स अत्थीति मेत्तं, मेत्तं चित्तं एतस्साति मेत्तचित्तो, मेत्ताय सम्पयुत्तं चित्तं एतस्साति वा, तस्स भावो मेत्तचित्तता मेत्ता एव मूलभूतेन तन्निमित्तेन पुग्गलस्मिं बुद्धिया, सद्दस्स च पवत्तनतो ।
"पाणभूतेति पाणजाते"ति वुत्तं । एवं सति पाणो भूतो येसन्ति पाणभूताति निब्बचनं कत्तब् । अथ वा जीवितिन्द्रियसमङ्गिताय पाणसङ्खाते तंतंकम्मानुरूपं पवत्तनतो भूतनामके सत्तेति अत्थो। अनुकम्पकोति करुणायनको । यस्मा पन मेत्ता करुणाय विसेसपच्चयो होति, तस्मा पुरिमपदत्थभूता मेत्ता एव पच्चयभावेन "ताय एव दयापन्नताया"ति वुत्ता । इमिना हि पदेन करुणाय गहिताय येहि धम्मेहि पाणातिपाता पटिविरति सम्पज्जति, तेहि लज्जामेत्ताकरुणाहि समङ्गिभावो यथाक्कमं पदत्तयेन दस्सितो । परदुक्खापनयनकामतापि हि हितानुकम्पनमेवाति अवस्सं अयमत्थो सम्पटिच्छितब्बोति । इमाय पाळिया, संवण्णनाय च तस्सा विरतिया सत्तवसेन अपरियन्ततं दस्सेति ।
विहरतीति एत्थ वि-सद्दो विच्छिन्दनत्थे, हर-सद्दो नयनत्थे, नयनञ्च नामेतं इध पवत्तनं, यापनं, पालनं वाति आह "इरियति यति यापेति पालेती"ति | यपेति यापेतीति चेत्थ परियायवचनं । तस्मा यथावुत्तप्पकारो हुत्वा एकस्मिं इरियापथे उप्पन्नं दुक्खं अञ्जन इरियापथेन विच्छिन्दित्वा हरति पवत्तेति, अत्तभावं वा यापेति पालेतीति अत्थो वेदितब्बो । इति वा हीति एत्थ हि-सद्दो वचनसिलिट्ठतामत्ते कस्सचिपि तेन जोतितत्थस्स अभावतो । तेनाह "एवं वा भिक्खवे"ति | विसुं कप्पनमेव अत्थो विकप्पत्थोति सो अनेकभिन्नेसुयेव
289
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009985 |
| Book Title | Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 1 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 516 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Interfaith, Buddhism, R000, & R005 |
| File Size | 19 MB |