________________
२६८
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१
(१.१.७-७)
छत्तादिगाहका''ति (दी० नि० टी० १.७) आचरियधम्मपालत्थेरेन वुत्तं, आचरियसारिपुत्तत्थेरेनापि अङ्गुत्तरटीकायं (अ० नि० टी० १.एकपुग्गलवग्गस्स पठमे) एवं सति तालवण्टादीनम्पि ककुधभण्डसमझा। अपिच खग्गादीनि ककुधभण्डानि, तदानिपि तालवण्टादीनि तदा उपट्टितानीति अधिप्पायेन तथा वुत्तं ।
सब्बा च दिसाति दस दिसा | अनुविलोकेतीति पुञानुभावेन लोकविवरणपाटिहारिये जाते पञ्जायमानं दससहस्सिलोकधातुं मंसचक्खुनाव ओलोकेतीति अत्थो। नयिदं सब्बदिसानुविलोकनं सत्तपदवीतिहारुत्तरकालं पठममेवानुविलोकनतो। महासत्तो हि मनुस्सानं हत्थतो मुच्चित्वा पुरथिमं दिसं ओलोकेसि । तत्थ देवमनुस्सा गन्धमालादीहि पूजयमाना “महापुरिस इध तुम्हेहि सदिसोपि नत्थि, कुतो तया उत्तरितरो''ति आहेसु | एवं चतस्सो दिसा चतस्सो अनुदिसा हेट्ठा उपरीति सब्बा दिसाअनुविलोकेत्वा सब्बत्थ अत्तना सदिसमदिस्वा “अयं उत्तरा दिसा"ति सत्तपदवीतिहारेन अगमासीति आचरियधम्मपालत्थेरेन (दी० नि० टी० १.७) आचरियसारिपुत्तत्थेरेन (अ० नि० टी० १.एकपुग्गलवग्गस्स पठमे) च वुत्तं । महापदानसुत्तट्ठकथायम्पि (दी० नि० अठ्ठ० २.३१) एवमेव वण्णितं। तस्मा सत्तपदवीतिहारतो पठमं सब्बदिसानुविलोकनं कत्वा सत्तपदवीतिहारेन गन्त्वा तदुपरि आसभिं वाचं भासतीति दट्ठब्बं । इध, पन अज्ञासु च अट्ठकथासु समेहि पादेहि पतिद्वहनतो पट्ठाय याव आसभीवाचाभासनं ताव यथाक्कम एव पुब्बनिमित्तभावं विभावेन्तो “सत्तमपदूपरि ठत्वा सब्बदिसानुविलोकनं सब्ब तानावरणञाणपटिलाभस्सा'"तिआदीनि वदति, एवम्पि यथा न विरुज्झति, तथा एव अत्थो गहेतब्बो । “सत्तमपदूपरि ठत्वा''ति च पाठो पच्छा पमादलेखवसेन एदिसेन वचनक्कमेन महापदानट्ठकथायमदिस्समानत्ताति। आसभिन्ति उत्तमं, अकम्पनिकं वा, निब्भयन्ति अत्थो । उसभस्स इदन्ति हि आसमं, सूरभावो, तेन युत्तत्ता पनायं वाचा “आसभी"ति वुच्चति । अग्गोति सब्बपठमो। जेट्ठो, सेट्ठोति च तस्सेव वेवचनं । सद्दत्थमत्ततो पन अग्गोति गुणेहि सब्बपधानो । जेहोति गुणवसेनेव सब्बेसं वुद्धतमो, गुणेहि महल्लकतमोति वुत्तं होति । सेट्ठोति गुणवसेनेव सब्बेसं पसठ्ठतमो | लोकस्साति विभत्तावधिभूते निस्सक्कत्थे सामिवचनं । अयमन्तिमा जाति, नत्थि दानि पुनभवोति इमस्मिं अत्तभावे पत्तब्बं अरहत्तं ब्याकासि तब्बसेनेव पुनब्भवाभावतो।।
इदानि तथागमनं सम्भावेन्तो "तञ्चस्सा"तिआदिमाह। पुब्बनिमित्तभावेन तथं अवितथन्ति सम्बन्धो । विसेसाधिगमानन्ति गुणविसेसाधिगमानं । तदेवत्थं वित्थारतो दस्सेति
268
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org