Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 1

SR No.: 009985
Original Sutra Author: N/A
Author: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publication Year: 1998
Total Pages: 516
Language: Sanskrit
Classification: Interfaith, Buddhism, R000, & R005
File Size: 19 MB

Page 215

१९२
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१
(१.१.५-५)
उपमानसमुच्चयसंसयवचनवोस्सग्गपदपूरणसदिसविकप्पादीसु बहूस्वत्थेसु दिस्सति । तथा हेस “पण्डितोवापि तेन सो''तिआदीसु उपमाने दिस्सति, सदिसभावेति अत्थो । “तं वापि धीरा मुनिं पवेदयन्ती"तिआदीसु (सु० नि०२१३) समुच्चये । “के वा इमे कस्स वा"तिआदीसु (पारा० २९६) संसये । “अयं वा (अयञ्च) (दी० नि० १.१८१) इमेसं समणब्राह्मणानं सब्बबालो सब्बमूळ्हो"तिआदीसु (दी० नि० १.१८१) वचनवोस्सग्गे | “न वायं कुमारको मत्तमासी"तिआदीसु (सं० नि० १.२.१५४) पदपूरणे । “मधुं वा मञ्जति बालो, याव पापं न पच्चती''तिआदीसु (ध० प० ६९) सदिसे । “ये हि केचि भिक्खवे, समणा वा ब्राह्मणा वा''तिआदीसु (म० नि० १.१७०; सं० नि० ३.५.१०९२) विकप्पे। इधापि विकप्पेयेव । मम वा धम्मस्स वा सङ्घस्स वाति विविधा विसुं विकप्पनस्स जोतकत्ताति आह "वा-सद्दो विकप्पनत्थो"ति । पर-सद्दो पन अत्थेव अञत्थो “अहञ्चेव खो पन धम्मं देसेय्यं, परे च मे न आजानेय्यु"न्तिआदीसु (दी० नि० २.६४; म० नि० १.२८१; २.३३७; महा० व० ७, ८) अत्थि अधिकत्थो "इन्द्रियपरोपरियत्त'न्तिआदीसु (विभं० ८१४; अ० नि० ३.१०.२१; म० नि० १.१४८; पटि० म० १.६८; १.१११) अत्थि पच्छाभागत्थो “परतो आगमिस्सती''तिआदीसु। अस्थि पच्चनीकत्थो “उप्पन्नं परप्पवादं सहधम्मेन सुनिग्गहितं निग्गहेत्वा''तिआदीसु (दी० नि० २.१६८; सं० नि० ३.५.८२२; अं० नि० ८.७०; उदा० ५१) इधापि पच्चनीकत्थोति दस्सेति “पटिविरुद्धा सत्ता"ति इमिना। सासनस्स पच्चनीकभूता पच्चत्थिका सत्ताति अत्थो। त-सद्दो परेति वुत्तमत्थं अवण्णभासनकिरियाविसिटुं परामसतीति वुत्तं "ये अवण्णं वदन्ति, तेसू'ति ।
ननु तेसं आघातो नत्थि गुणमहत्तत्ता, अथ कस्मा एवं वुत्तन्ति चोदनालेसं दस्सेत्वा तदपनेति "किञ्चापी"तिआदिना । किञ्चापि नत्थि, अथ खो तथापीति अत्थो । ईदिसेसुपीति एत्थ पि सद्दो सम्भावनत्थो, तेन रतनत्तयनिमित्तम्पि अकुसलचित्तं न उप्पादेतब्बं, पगेव वट्टामिसलोकामिसनिमित्तन्ति सम्भावेति । परियत्तिधम्मोयेव सद्धम्मनयनतुन नेत्तीति धम्मनेत्ति। आहनतीति आभुसो घट्टेति, हिंसति वा, विबाधति, उपतापेति चाति अत्थो । कत्थचि “एत्था''ति पाठो दिस्सति, सो पच्छालिखितो पोराणपाठानुगताय टीकाय विरोधत्ता, अत्थयुत्तिया च अभावतो । यदिपि दोमनस्सादयो च आहनन्ति, कोपेयेव पनायं निरुळहोति दस्सेति "कोपस्सेतं अधिवचन"न्ति इमिना । अवयवत्थञ्हि दस्सेत्वा तत्थ परियायेन अत्थं दस्सेन्तो एवमाह । अधिवचनन्ति च अधिकिच्च पवत्तं वचनं, पसिद्धं वा वचनं, नामन्ति अत्थो । एवमितरेसुपि । एत्थ च सभावधम्मतो अञस्स कत्तुअभावजोतनत्थं
192