________________
(१.१.५-५)
परिब्बाजककथावण्णना
परझासये अनवरोधो सियाति न चोदेतब्बमेतं । परेसहि अभिनीहारपरिपुच्छादिविनिमुत्तस्सेव सुत्तदेसनाकारणुप्पादस्स अट्टप्पत्तिवसेन गहितत्ता परज्झासयपुच्छावसिकानं विसुं गहणं । तथा हि धम्मदायादसुत्तादीनं (म० नि० १.२९) आमिसुप्पादादिदेसनानिमित्तं “अट्ठप्पत्ती''ति वुच्चति । परेसं पुच्छं विना अज्झासयमेव निमित्तं कत्वा देसितो परज्झासयो। पुच्छावसेन देसितो पुच्छावसिकोति पाकटोवायमत्थो ।
अनज्झिट्ठोति पुच्छादिना अनज्झेसितो अयाचितो, अत्तनो अज्झासयेनेव कथेति धम्मतन्तिठपनत्थन्ति अधिप्पायो । हारोति आवळि यथा “मुत्ताहारो'"ति, स्वेव हारको, सम्मप्पधानसुत्तन्तानं हारको तथा । अनुपुब्बेन हि संयुत्तके निद्दिवानं सम्मप्पधानपटिसंयुत्तानं सुत्तन्तानं आवळि "सम्मप्पधानसुत्तन्तहारको"ति वुच्चति, तथा इद्धिपादहारकादि । इद्धिपादइन्द्रियबलबोज्झङ्गमग्गङ्गसुत्तन्तहारकोति पुब्बपदेसु परपदलोपो, द्वन्दगब्भसमासो वा एसो, पेय्यालनिद्देसो वा । तेसन्ति यथावुत्तसुत्तानं ।
परिपक्काति परिणता । विमुत्तिपरिपाचनीयाति अरहत्तफलं परिपाचेन्ता सद्धिन्द्रियादयो धम्मा । खयेति खयनत्थं, खयकारणभूताय वा धम्मदेसनाय | अज्झासयन्ति अधिमुत्तिं । खन्तिन्ति दिविनिज्झानक्खन्तिं । मनन्ति चित्तं । अभिनीहारन्ति पणिधानं । बुज्झनभावन्ति बुज्झनसभावं, बुज्झनाकारं वा। अवेक्खित्वाति पच्चवेक्खित्वा, अपेक्खित्वा वा ।
चत्तारो वण्णाति चत्तारि कुलानि, चत्तारो वा रूपादिपमाणा सत्ता। महाराजानोति चत्तारो महाराजानो देवा । वुच्चन्ति किं, पञ्चुपादानक्खन्धा किन्ति अत्थो ।
कस्माति आह “अटुप्पत्तियं ही'तिआदि । वण्णावण्णेति निमित्ते भुम्मं, वण्णसद्देन चेत्थ “अच्छरियं आवुसो'"तिआदिना (दी० नि० १.४) भिक्खुसङ्घन वुत्तोपि वण्णो सङ्गहितो। तम्पि हि अट्टप्पत्तिं कत्वा "अस्थि भिक्खवे अछे धम्मा"तिआदिना (दी० नि० १.२८) उपरि देसनं आरभिस्सति । तदेव विवरति “आचरियो"तिआदिना । “ममं वा भिक्खवे, परे वण्णं भासेय्यु"न्ति इमिस्सा देसनाय ब्रह्मदत्तेन वुत्तं वण्णं अट्ठप्पत्तिं कत्वा देसितत्ता आह “अन्तेवासी वण्ण"न्ति । इदानि पाळिया सम्बन्धं दस्सेतुं "इती"तिआदि वुत्तं । देसनाकुसलोति "इमिस्सा अट्ठप्पत्तिया अयं देसना सम्भवती"ति देसनाय कुसलो, एतेन पकरणानुगुणं भगवतो थोमनमकासि । एसा हि संवण्णनकानं पकति, यदिदं तत्थ तत्थ पकरणाधिगतगुणेन भगवतो थोमना। वा-सद्दो चेत्थ
191
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org