________________
१८८
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१
विस्सज्जनं करोन्तेन धम्मभण्डागारिकेन आयस्मता आनन्दत्थेरेन निदानं भासितन्ति तदेविधापि वृत्तं "कालदेसदेसकवत्थुपरिसापदेसपटिमण्डितं निदान "न्ति ।
सब्बत्थ
अपिच सत्थुसम्पत्तिपकासनत्थं निदानवचनं । तथागतस्स हि भगवतो पुब्ब- रचनानुमानागम-तक्काभावतो सम्मासम्बुद्धत्तसिद्धि । सम्मासम्बुद्धभावेन हिस्स पुरेतरं रचनाय, “एवम्पि नाम भवेय्या "ति अनुमानस्स, आगमन्तरं निस्साय परिवितक्कस्स च अभावो अप्पटिहतञाणचारताय एकप्पमाणत्ता धम्मे । तथा आचरियमुट्ठिधम्ममच्छरियसासनसावकानुरोधभावतो खीणासवत्तसिद्धि । खीणासवताय ह आचरियमुट्ठिआदीनमभावो, विसुद्धा च परानुग्गहप्पवत्ति । इति देसकसंकिलेसभूतानं दिट्ठिसीलसम्पत्तिदूसकानं अविज्जातण्हानं अभावसंसूचकेहि, आणप्पहानसम्पदाभिब्यञ्जनकेहि च सम्बुद्धविसुद्धभावेहि पुरिमवेसारज्जद्वयसिद्धि । ततोयेव च अन्तरायिकनिय्यानिके सु सम्मोहाभावसिद्धितो पच्छिमवेसारज्जद्वयसिद्धीति भगवतो चतुवेसारज्जसमन्नागमो, अत्तहितपरहितपटिपत्ति च निदानवचनेन पकासिता होति सम्पत्तपरिसाय अज्झासयानुरूपं ठानुप्पत्तिकपटिभानेन धम्मदेसनादीपनतो, "जानता पस्सता 'तिआदिवचनतो च तेन वृत्तं “सत्थुसम्पत्तिपकासनत्थं निदानवचन "न्ति ।
अपिच सासनसम्पत्तिपकासनत्थं निदानवचनं । ञाणकरुणापरिग्गहितसब्बकिरियस्स हि भगवतो नत्थि निरत्थिका पवत्ति, अत्तहितत्था वा, तस्मा परेसंयेव हिताय पवत्तसब्बकिरियस्स सम्मासम्बुद्धस्स सकलम्पि कायवचीमनोकम्मं यथापवत्तं वच्चमानं दिट्ठधम्मिकसम्परायिकपरमत्थेहि यथारहं सत्तानं अनुसासनट्ठेन सासनं, न कब्बरचना । तयिदं सत्थु चरितं कालदेसदेसकवत्थुपरिसापदेसेहि सद्धिं तत्थ तत्थ निदानवचनेहि यथासम्भवं पकासीयति । अथ वा सत्थुनो पमाणभावप्पकासनेन सासनस्स पमाणभावप्पकासनत्थं निदानवचनं, तञ्चस्स पमाणभावदस्सनं "भगवा "ति इमिना तथागतस्स गुणविसिट्ठसब्बसत्तुत्तमभावदीपनेन चेव "जानता पस्सता" तिआदिना आसयानुसयञाणादिपयोगदीपनेन च विभावितं होति इदमेत्थ निदांनवचनपयोजनस्स मुखमत्तनिदस्सनं । को हि समत्थो बुद्धानुबुद्धेन धम्मभण्डागारिकेन भासितस्स निदान पयोजनानि निरवसेसतो विभावितुन्ति । होन्ति चेत्थ --
“देसनाचिरट्ठितत्थं, असम्मोसाय भासितं । सद्धाय चापि निदानं, वेदेहेन यसस्सिना । ।
Jain Education International
(१.१.४-४)
188
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
