________________
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका- १
वण
नदति । यं सन्धाय वृत्तं 'सीहोति खो भिक्खवे, तथागतस्सेतं अधिवचनं अरहतो सम्मासम्बुद्धस्स । यं खो भिक्खवे, तथागतो परिसाय धम्मं देसेति, इदमस्स होति सीहनादस्मि"न्ति (अ० नि० ३.१०.२१) । “ इमे दिट्ठट्ठाना "तिआदिका हि इध वक्खमानदेसनायेव सीहनादो । तेसं " वेदनापच्चया तण्हा "तिआदिना वक्खमाननयेन पच्चयाकारस्स समोधानम्पि वेदितब्बं । सिनेरुं... पे०... विय चाति उपमाद्वयेन ब्रह्मजालदेसनाय अनञ्ञसाधारणत्ता सुदुक्कतं दस्सेति । सुवण्णमयपहरणोपकरणविसेसेन । रतननिकूटेन विय अगारं अरहत्तनिकूटेन ब्रह्मजालसुत्तन्तं निपेन्तो, निकूटेनाति च निट्ठानगतेन अच्चुग्गतकूटेनाति अत्थो । अरहत्तफलपरियोसानत्ता सब्बगुणानं तदेव सब्बेसं उत्तरितरन्ति वृत्तं । पुरिमो पन मे सद्दो देसनापेक्खोति परिनिब्बुतस्सापि मे सा देसना अपरभागे पञ्चवस्ससहस्सानीति अत्थो युत्तो। सवनउग्गहणधारणवाचनादिवसेन परिचयं करोन्ते, तथा च पटिपन्ने निब्बानं सम्पापिका भविस्सतीति अधिप्पायो ।
इदञ्च
१८४
यदग्गेन येनाति करणनिद्देसो, तदग्गेन तेना तिपि दट्ठब्बं । एतन्ति " येन तेना "ति एतं पदद्वयं । तत्थाति हि तस्मिं मण्डलमाळेति अत्थो । येनाति वा भुम्मत्थे करणवचनं । तेनाति पन उपयोगत्थे । तस्मा तत्थाति तं मण्डलमाळन्तिपि वदन्ति । उपसङ्कमीति च उपसङ्कमन्तोति अत्थो पच्चुप्पन्नकालस्स अधिप्पेतत्ता, तदुपसङ्कमनस्स पन अतीतभावस्स सूचनतो “उपसङ्कमी”ति तक्कालापेक्खनवसेन अतीतपयोगो तो एवहि "उपसङ्कमित्वा"ति वचनं सूपपन्नं होति । इतरथा द्विन्नपि वचनानं अतीतकालिकत्ता तथावत्तब्बमेव न सिया । उपसङ्कमनस्स च गमनं, उपगमनञ्चाति द्विधा अत्थो, इध पन गमनमेव। सम्पत्तुकामताय हि यं किञ्चि ठानं गच्छन्तो तं तं पदेसातिक्कमनवसेन “तं ठानं उपसङ्कमि उपसङ्कमन्तो 'ति वत्तब्बतं लभति, तेनाह “ तत्थ गतो "ति, तेन उपगमनत्थं निवत्तेति । यहि ठानं पत्तुमिच्छन्तो गच्छति, तं पत्ततायेव “उपगमन "न्ति वुच्चति । यमेत्थ न संवण्णितं " उपसङ्कमित्वा" ति पदं, तं उपसङ्कमनपरियोसानदीपनं । अथ वा गतोति उपगतो। अनुपसग्गोपि हि सद्दी सउपसग्गो विय अत्थन्तरं वदति सउपसग्गोपि अनुपसग्गो वियाति । अतो " उपसङ्कमित्वा"ति पदस्स एवं उपगतो ततो आसन्नतरं भिक्खूनं समीपसङ्घातं पञ्हं वा कथेतुं, धम्मं वा देसेतुं सक्कुणेय्यट्ठानं उपगन्त्वाति अत्थो वेदितब्बो । अपिच येनाति हेतुम्हि करणवचनं । येन कारणेन भगवता सो मण्डलमाळो उपसङ्कमितब्बो, तेन कारणेन उपसङ्कमीति अत्थो । कारणं पन " इमे भिक्खू' तिआदिना अट्ठकथायं वुत्तमेव ।
Jain Education International
184
(१.१.४-४)
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org