________________
(१.१.१-१)
परिब्बाजककथावण्णना
सामिवचनप्पसङ्गे सद्दन्तरयोगेन लद्धमिदं उपयोगवचनन्ति दस्सेति, न केवलं सासनेव, लोकेपि एवमेविदं लद्धन्ति दस्सेन्तो “ ईदिसेसु चा 'तिआदिमाह । विसेसयोगतादस्सनमुखेन हि अयमत्थोपि दस्सितो । एकेनपि अन्तरा - सद्देन युत्तत्ता द्वे उपयोगवचनानि कातब्बानि । द्वीहि पन योगे का कथाति अत्थस्स सिज्झनतो । अक्खरं चिन्तेन्ति लिङ्गविभत्तियादीहीति अक्खरचिन्तका, सद्दविदू । अक्खर सद्देन चेत्थ तम्मूलकानि पदादीनिपि गहेतब्बानि । यदिपि सद्दतो एकमेव युज्जन्ति, अत्थतो पन सो द्विक्खत्तुं योजेतब्बो एकस्सापि पदस्स आवृत्तियादिनयेन अनेकधा सम्पज्जनतोति दस्सेति “दुतियपदेनपी "तिआदिना । को पन दोसो अयोजितेति आह " अयोजियमाने उपयोगवचनं न पापुणातीति । दुतियपदं न पाणातीति अत्थो सद्दन्तरयोगवसा सद्देयेव सामिवचनप्पस उपयोगविभत्तिया इच्छितत्ता । सद्दाधिकारो हि विभत्तिपयोगो ।
अद्धान- सद्दो दीघपरियायोति आह " दीघमग्गन्ति । कित्तावता पन सो दीघो नाम तदत्थभूतोति चोदनमपनेति "अद्धानगमनसमयस्स ही "तिआदिना । अद्धानगमनसमयस्स विभङ्गेति गणभोजनसिक्खापदादीसु अद्धानगमनसमयसद्दस्स पदभाजनीयभूते विभङ्गे (पाचि० २१७) । अड्ढयोजनम्पि अद्धानमग्गो, पगेव तदुत्तरि । अड्डमेव योजनस्स अड्ढयोजनं, द्विगात्तं । इध पन चतुगावुतप्पमाणं योजनमेव, तस्मा “अद्धानमग्गपटिपन्नोति वदतीति अधिप्पायो ।
Jain Education International
१५९
महन्तसद्दो उत्तमत्थो, बह्वत्थो च इधाधिप्पेतोति आह “महता "तिआदि । गुणमहत्तेनाति अप्पिच्छतादिगुणमहन्तभावेन । सङ्ख्यामहत्तेनाति गणनमहन्तभावेन । तदेवत्थं समत्थेति "सो ही "तिआदिना । सो भिक्खुसङ्घोति इध आगतो तदा परिवारभूतो भिक्खुसङ्घो । महाति उत्तमो । वाक्येपि हि तमिच्छन्ति पयोगवसा । अप्पिच्छताति निल्लोभता सद्दो चेत्थ सावसेसो, अत्थो पन निरवसेसो । न हि " अप्पलोभताति अभित्थवितुमरहती 'ति अट्ठकथासु वृत्तं । मज्झिमागमटीकाकारो पन आचरियधम्मपालत्थेरो एवमाह " अप्पसद्दस्स परित्तपरियायं मनसि कत्वा 'ब्यञ्जनं सावसेसं वियाति (महा० नि० अट्ठ० ८५) अट्ठकथायं वृत्तं । अप्पसद्दो पनेत्थ 'अभावत्थो' तिपि सक्का विञ्ञातुं 'अप्पाबाधतञ्चसञ्जानामी 'तिआदी सु (म० नि० १.२२५) वियाति । सङ्ख्यायपि महाति गणनायपि बहु अहोसि, संवण्णेब्बपदस्स छेदनम होतीति “भिक्खुसङ्घो" ति पदावत्थिकन्तवचनवसेन तदपरामसित्वा "तेन भिक्खुसङ्खेनाति पुन वाक्यावत्थिकन्तवचनवसेन संवण्णेतब्बपदेन सदिसीकरणं । एसा हि संवण्णनकानं पकति, यदिदं विभत्तियानपेक्खावसेन यथारहं
159
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org