Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 1

SR No.: 009985
Original Sutra Author: N/A
Author: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publication Year: 1998
Total Pages: 516
Language: Sanskrit
Classification: Interfaith, Buddhism, R000, & R005
File Size: 19 MB

Page 123

१००
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१
“परियापुणन्ती''ति एत्थ परियापुणनं परामसति । वदन्ति निग्गण्हन्ति एतेनाति वादो, दोसो, पमुच्चनं, पमुच्चापनं वा पमोक्खो, अत्तनो उपरि आरोपितस्स पमोक्खो आनिसंसो येसं तथा । आरोपितवादो हि “वादो"ति वुत्तो यथा “देवेन दत्तो दत्तो''ति । वादोति वा उपवादोनिन्दा यथावुत्तनयेनेव समासो । इदं वुत्तं होति - परेहि सकवादे दोसे आरोपिते, निन्दाय वा आरोपिताय तं दोसं, निन्दं वा एवञ्च एवञ्च मोचेस्सामाति इमिना च कारणेन परियापुणन्तीति । अथ वा सो सो वादो इति वादो इति-सद्दस्स सह विच्छाय त-सद्दत्थे पवत्तत्ता। इतिवादस पमोक्खो यथावुत्तनयेन, सो आनिसंसो येसं तथा, तं तं वादपमोचनानिसंसा हुत्वाति अत्थो । यस्स चत्थायाति यस्स च सीलादिपूरणस्स, मग्गफलनिब्बानभूतस्स वा अनुपादाविमोक्खस्स अत्थाय । अभेदेपि भेदवोहारो एसो यथा “पटिमाय सरीर'"न्ति, भेद्यभेदकं वा एतं यथा “कथिनस्सत्थाय आभतं दुस्स"न्ति । "तञ्चस्स अत्थ"न्ति हि वुत्तं । च-सद्दो अवधारणे, तेन तदत्थाय एव परियापुणनं सम्भवति, नाञत्थायाति विनिच्छिनोति । धम्म परियापुणन्तीति हि जातिआचारवसेन दुविधापि कुलपुत्ता ञायेन धम्म परियापुणन्तीति अत्थो । तञ्चस्स अत्थं नानुभोन्तीति अस्स धम्मस्स सीलादिपूरणसङ्खातं, मग्गफलनिब्बानभूतं वा अनुपादाविमोक्खसङ्खातं अत्थं एते दुग्गहितगाहिनो नानुभोन्ति न विन्दन्तियेव |
अपरो नयो - यस्स उपारम्भस्स, इतिवादप्पमोक्खस्स वा अत्थाय ये मोघपुरिसा धम्म परियापुणन्ति, ते परेहि “अयमत्थो न होती"ति वुत्ते दुग्गहितत्तायेव “तदत्थोव होती''ति पटिपादनक्खमा न होन्ति, तस्मा परस्स वादे उपारम्भं आरोपेतुं अत्तनो वादं पमोचेतुञ्च असक्कोन्तापि तं अत्थं नानुभोन्ति च न विन्दन्तियेवाति एवम्पेत्थ अत्थो दट्ठब्बो। इधापि हि च-सद्दो अवधारणत्योव । “तेस"न्तिआदीसु तेसं ते धम्मा दुग्गहितत्ता उपारम्भमानदब्बमक्खपलासादिहेतुभावेन दीघरत्तं अहिताय दुक्खाय संवत्तन्तीति अत्थो । दुग्गहिताति हि हेतुगब्भवचनं । तेनाह “दुग्गहितत्ता भिक्खवे, धम्मान''न्ति (म० नि० १.२३८)। एत्थ च कारणे फलवोहारवसेन "ते धम्मा अहिताय दुक्खाय संवत्तन्ती'ति वुत्तं यथा “घतमायु, दधि बल''न्ति । तथा हि किञ्चापि न ते धम्मा अहिताय दुक्खाय संवत्तन्ति, तथापि वुत्तनयेन परियापुणन्तानं सज्झायनकाले, विवादकाले च तम्मूलकानं उपारम्भादीनं अनेकेसं अकुसलानं उप्पत्तिसम्भवतो “ते...पे०... संवत्तन्ती''ति वुच्चति । तं किस्स हेतूति एत्थ तन्ति यथावुत्तस्सत्थस्स अननुभवनं, तेसञ्च धम्मानं अहिताय दुक्खाय संवत्तनं परामसति। किस्साति सामिवचनं हेत्वत्थे, तथा हेतूति पच्चत्तवचनञ्च ।
100