Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 1

SR No.: 009985
Original Sutra Author: N/A
Author: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri
Publication Year: 1998
Total Pages: 516
Language: Sanskrit
Classification: Interfaith, Buddhism, R000, & R005
File Size: 19 MB

Page 117

९४
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१
सनात पञ्ञत्तीति एत्थ सद्दवादीनं वादे अत्थब्यञ्जनका अविपरीताभिलापधम्मनिरुत्तिभूता परमत्थसद्दप्पबन्धसङ्घाता तन्ति “देसना "ति वुच्चति, देसना नामाति वा अत्थो। देसीयति अत्थो एतायाति हि देसना । पकारेन आपीयति अत्थो एताय, पकारतो वा आपेतीति पञ्ञत्ति । तमेव सरूपतो दस्सेतुं “ यथाधम्मं धम्माभिलापोति अधिप्पायो''ति वृत्तं । यथाधम्मन्ति एत्थ पन धम्मसद्दी हेतुं, हेतुफलञ्च सब्बं सङ्गहाति । सभाववाचको हेस धम्मसद्दो, न परियत्तिहेतुआदिवाचको, तस्मा यो यो अविज्जासङ्घारादिधम्मो, तस्मिं तस्मिन्ति अत्थो । तेसं तेसं अविज्जासङ्घारादिधम्मानं अनुरूपं वा यथाधम्मं | देसनापि हि पटिवेधो विय अविपरीतसविसयविभावनतो धम्मानुरूपं पवत्तति, ततोयेव च अविपरीताभिलापोति वुच्चति । धम्माभिलापोति हि अत्थब्यञ्जनको अविपरीताभिलापो धम्मनिरुत्तिभूतो तन्तिसङ्घातो परमत्थसद्दप्पबन्धो । सो हि अभिप्पि उच्चारयतीति अभिलापो, धम्मो अविपरीतो सभावभूतो अभिलापो धम्माभिलापोति वुच्चति, एतेन " तत्र धम्मनिरुत्ताभिलापे जाणं निरुत्तिपटिसम्भिदा "ति (विभं० ७१८) एत्थ वुत्तं धम्मनिरुत्तिं दस्सेति सद्दसभावत्ता देसनाय । तथा हि निरुत्तिपटिसम्भिदाय परित्तारम्मणादिभावो पटिसम्भिदाविभङ्गपाळियं (विभं० ७१८) वुत्तो । तदट्ठकथाय च “तं सभावनिरुत्तिं सद्दं आरम्मणं कत्वा' 'तिआदिना (विभं० अट्ठ० ७१८) तस्सा सद्दारम्मणता दस्सिता । “इमस्स अत्थस्स अयं सद्दो वाचको "ति हि वचनवचनत्थे ववत्थपेत्वा तं तं वचनत्थविभावनवसेन पवत्तितो सद्दो "देसना "ति वुच्चति । " अधिप्पायो" ति एतेन ‘“देसनाति पञ्ञत्ती”ति एतं वचनं धम्मनिरुत्ताभिलापं सन्धाय वुत्तं न ततो विनिमुत्तं पञ्ञत्तिं सन्धायाति दस्सेति अनेकधा अत्थसम्भवे अत्तना अधिप्पेतत्थस्सेव त्तत्ताति अयं सद्दवादीनं वादतो विनिच्छयो ।
पञ्ञत्तिवादीनं वादे पन सम्मुतिपरमत्थभेदस्स अत्थस्सानुरूपवाचकभावेन परमत्थसद्देसु भगवता मनसा ववत्थापिता तन्तिसङ्घाता नामपञ्ञत्ति देसना नाम, "देसना "ति वा वुच्चतीति अत्थो । तदेव मूलकारणभूतस्स सद्दस्स दस्सनवसेन कारणूपचारेन दस्सेतुं “ यथाधम्मं धम्माभिलापोति अधिप्पायो"ति वृत्तं । किञ्चापि हि “धम्माभिलापो 'ति एत्थ अभिलप्पति उच्चारीयतीति अभिलापोति सो वुच्चति, न पण्णत्ति, तथापि सद्दे वच्चमा तदनुरूपं वोहारं गहेत्वा तेन वोहारेन दीपितस्स अत्थन्स जाननतो सद्दे कथिते तदनुरूपा पण्णत्तिपि कारणूपचारेन कथितायेव होति । अपिच " धम्माभिलापोति अत्थो 'ति अवत्वा ‘“धम्माभिलापोति अधिप्पायो ति वृत्तत्ता देसना नाम सद्दो न होतीति दीपितमेव । तेन हि अधिप्पायमत्तमेव मूलकारणसद्दवसेन कथितं, न इध गहेतब्बो “देसना "ति एतस्स
94