________________
पठममहासङ्गीतिकथावण्णना
विनयोति अत्थेन किरियाकारकसम्बन्धं निमित्तं कत्वा कम्मसाधनभूतं विनयदब्बं अभि-सद्दो पधानतो वदति, परिच्छिन्दनकिरियं पन अप्पधानतो । तस्मा अतिमालादीसु अति-सद्दो विय अभि-सद्दो एत्थ सह साधनेन किरियं वदतीति अभिराजअभिविनयसद्दा सोपसग्गाव सिद्धा। एवं अभिधम्मसद्देपि अभिसद्दो सह साधनेन वुड्डियादिकिरियं वदतीति अयमत्थो दस्सितोति वेदितब्बं ।
होतु अभि-सद्दो यथावुत्तेसु अत्थेसु, तप्पयोगेन पन धम्मसद्देन दीपिता वुड्डिमन्तादयो धम्मा एत्थ वुत्ता न भवेय्युं, कथं अयमत्थो युज्जेय्याति अनुयोगे सति तं परिहरन्तो "एत्थ चा"तिआदिमाह । तत्थ एत्थाति एतस्मिं अभिधम्मे । उपन्यासे च-सहो । भावेतीति चित्तस्स वड्डनं वुत्तं, फरित्वाति आरम्मणस्स वड्डनं, तस्मा ताहि भावनाफरणवुड्डीहि वुड्डिमन्तोपि धम्मा वुत्ताति अत्थो । आरम्मणादीहीति आरम्मणसम्पयुत्तकम्मद्वारपटिपदादीहि । एकन्ततो लोकुत्तरधम्मान व पूजारहत्ता "सेक्खा धम्मा"तिआदिना तेयेव पूजिताति दस्सिता । “पूजारहा"ति एतेन कत्तादिसाधनं, अतीतादिकालं, सक्कुणेय्यत्थं वा निवत्तेति । पूजितब्बायेव हि धम्मा कालविसेसनियमरहिता पूजारहा एत्थ वुत्ताति अधिप्पायो दस्सितो । सभावपरिच्छिन्नत्ताति फुसनादिसभावेन परिच्छिन्नत्ता। कामावचरेहि महन्तभावतो महग्गता धम्मा अधिका, ततोपि उत्तरविरहतो अनुत्तरा धम्माति दस्सेति “महग्गता"तिआदिना । तेनाति “वुड्डिमन्तो"तिआदिना वचनेन करणभूतेन, हेतुभूतेन वा ।
यं पनेत्थाति एतेसु विनयादीसु तीसु अञमञविसिट्टेसु यं अविसिटुं समानं, तं पिटकन्ति अत्थो। विनयादयो हि तयो सद्दा अझमञासाधारणत्ता विसिट्ठा नाम, पिटकसद्दो पन तेहि तीहिपि साधारणत्ता “अविसिट्ठो"ति वुच्चति । परियत्तिन्भाजनत्थतोति परियापुणितब्बत्थपतिट्ठानत्थेहि करणभूतेहि, विसेसनभूतेहि वा । अपिच परियत्तिब्भाजनत्थतो परियत्तिभाजनत्थन्ति आहूति अत्थो दट्टब्बो। पच्चत्तत्थे हि तो-सद्दो इति-सद्देन निद्दिसितब्बत्ता । इतिना निद्दिसितब्बे हि तो- सद्दमिच्छन्ति नेरुत्तिका यथा “अनिच्चतो दुक्खतो अनत्ततो विपस्सन्तीति (पट्ठ० १.१.४०६, ४०८, ४११) एतेन परियापुणितब्बतो, तंतदत्थानं भाजनतो च पिटकं नामाति दस्सेति । अनिष्फन्नपाटिपदिकपदहेतं । सद्दविदू पन “पिट सद्दसङ्घाटेसूति वत्वा इध वुत्तमेव पयोगमुदाहरन्ति, तस्मा तेसं मतेन पिटीयति सद्दीयति परियापुणीयतीति पिटकं, पिटीयति वा सङ्घाटीयति तंतदत्थो एत्थाति पिटकन्ति निब्बचनं कातब्बं । "तेना"तिआदिना समासं दस्सेति ।
RE
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org