________________
दीघनिकाये सीलक्खन्धवग्गअभिनवटीका-१
अत्तहितपरहितादीनि पकासितानि होन्ति तप्पधानभावतो, न पन आणाधम्मसभाववसप्पवत्तायाति इदमेव " अत्थानं सूचनतो सुत्तन्ति वृत्तं । सूच- सद्दस्स चेत्थ रस्सो । " एवञ्च कत्वा एत्तकं तस्स भगवतो सुत्तागतं सुत्तपरियापन्नन्ति (पाचि० ६५५, १२४२) च सकवादे पञ्च सुत्तसतानी 'ति (अट्ठ० सा० निदानकथा, कथा० व० अट्ठ० निदानकथा) च एवमादीसु सुत्तसद्दो उपचरितोति गहेतब्बो 'ति ( सारत्थ टी० पठममहासङ्गीतिकथावण्णना) आचरियसारिपुत्तत्थेरेन वुत्तं । अञ्ञे पन यथावुत्तसदिसेनेव निब्बचनेन सुत्तसद्दस्स विनयाभिधम्मानम्पि वाचकत्तं वदन्ति ।
८२
सुत्ते च आणाधम्मसभावो वेनेय्यज्झासयमनुवत्तति, न विनयाभिधम्मेसु विय यज्झायो आणाधम्मसभावे, तस्मा वेनेय्यानं एकन्तहितपटिलाभसंवत्तनिका सुत्तन्तदेसनाति आह “सुबुत्ता चेत्थ अत्था "तिआदि । " एकन्तहितपटिलाभसंवत्तनिका सुत्तन्तदेसना' ति इदम्पि वेनेय्यानं हितसम्पादने सुत्तन्तदेसनाय तप्परभावमेव सन्धाय वृत्तं । तप्परभावो च वेनेय्यज्झासयानुलोमतो दट्ठब्बो । तेनेवाह “ वेनेय्यज्झासयानुलोमेन वुत्तत्ता'ति । एतेन च हेतुना ननु विनयाभिधम्मापि सुवुत्ता, अथ कस्मा इदमेव एवं वुत्तन्ति अनुयोगं परिहरति ।
अनुपुब्बसिक्खादिवसेन कालन्तरेन अत्थाभिनिप्फत्तिं दस्सेतुं “सस्समिव फल "न्ति वृत्तं । इदं वृत्तं होति - यथा सस्सं नाम वपनरोपनादिक्खणेयेव फलं न पसवति, अनुपुब्बजग्गनादिवसेन कालन्तरेनेव पसवति, तथा इदम्पि सवनधारणादिक्खणेयेव अत्थे न पसवति, अनुपुब्बसिक्खादिवसेन कालन्तरेनेव पसवतीति । पसवतीति च फलति, अभिनिप्फादेतीति अत्थो । अभिनिप्फादनमेव हि फलनं । उपायसमङ्गीनञ्ञेव अत्थाभिनिष्फत्तिं दस्सेन्तो " धेनु विय खीर "न्ति आह । अयमेत्थ अधिप्पायो - यथा धेनु नाम का जातवच्छा थनं गत्वा दुहतं उपायवन्तानमेव खीरं पग्घरापेति, न अकाले अजातवच्छा। कालेपि वा विसाणादिकं गत्वा दुहतं अनुपायवन्तानं, तथा इदम्पि निस्सरणादिना सवनधारणादीनि कुरुतं उपायवन्तानमेव सीलादिअत्थे पग्घरापेति, न अलगद्दूपमाय सवनधारणादीनि कुरुतं अनुपायवन्तानन्ति । यदिपि “सूदती 'ति तस्स घरति सिञ्चतीति अत्थो, तथापि सकम्मिकधातुत्ता पग्घरापेतीति कारितवसेन अत्थोत्तो यथा “तरती 'ति एतस्स निपातेतीति अत्थो 'ति । " सुत्ताणा" ति एतस्स अत्थमाह “सुड्डु च ने तायती 'ति । नेति अत्थे ।
Jain Education International
82
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org