________________
२०८
दीघनिकाये पाथिकवग्गटीका
(१०.३१०-३१०)
वोस्सज्जनवसेन परिणामितं परिच्चजनवसेन चेव पक्खन्दनवसेन च परिणमनसीलं । तेनाह "ढे वोस्सग्गा"तिआदि। खन्धानं परिच्चजनं नाम तप्पटिबद्धकिलेसप्पहानवसेनाति येनाकारेन विपस्सना किलेसे पजहति, तेनेवाकारेन तंनिमित्तके, खन्धे च “पजहती"ति वत्तब्बतं अरहतीति आह "विपस्सना...पे०... परिच्चजती"ति । यस्मा विपस्सना वुट्टानगामिनिभावं पापुणन्ती निन्नपोणपब्भारभावेन एकंसतो निब्बानं “पक्खन्दती"ति वत्तब्बतं लभति, मग्गो च समुच्छेदवसेन किलेसे, खन्धे च परिच्चजति, तस्मा यथाक्कम विपस्सनामग्गानं वसेन पक्खन्दनपरिच्चागवोस्सग्गापि वेदितब्बा। वोस्सग्गत्थायाति परिच्चागवोस्सग्गत्थाय चेव पक्खन्दनवोस्सग्गत्थाय च । परिणमतीति परिपच्चति । तं परिणमनं वुट्ठानगामिनिभावप्पत्तिया चेव अरियमग्गभावप्पत्तिया च इच्छितन्ति आह "विपस्सनाभावञ्चेव मग्गभावञ्च पापुणाती"ति । सेसपदेसूति “धम्मविचयसम्बोज्झङ्गं भावेती"तिआदीसु सेससम्बोज्झङ्गकोट्ठासेसु ।
भद्दकन्ति अभद्दकानं नीवरणादिपापधम्मानं विक्खम्भनेन रागविधमनेन एकन्तहितत्ता, दुल्लभत्ता च भद्दकं सुन्दरं । न हि अनं समाधिनिमित्तं एवंदुल्लभं, रागस्स च उजुविपच्चनीकभूतं अस्थि । अनुरक्खतीति एत्थ अनुरक्खना नाम अधिगतसमाधितो यथा न परिहानि होति, एवं पटिपत्ति, सा पन तप्पटिपक्खविधमनेनाति आह "समाधी"तिआदि । अट्ठिकसादिकाति अट्टिकज्झानादिका । सासीसेन हि झानं वदति ।
एकपटिवेधवसेन चतुसच्चधम्मे आणन्ति चतूसु अरियसच्चेसु एकाभिसमयवसेन पवत्तञाणं, मग्गजाणन्ति अत्थो । चतुसच्चन्तोगधत्ता चतुसच्चन्भन्तरे निरोधधम्मे निब्बाने आणं, तेन फलजाणं वदति । यस्मा मग्गानन्तरस्स फलस्स मग्गानुगुणा पवत्ति, यतो तंसमुदयपक्खियेसु धम्मेसु पटिप्पस्सद्धिप्पहानवसेन पवत्तति, तस्मा निरोधसच्चेपि यो मग्गस्स सच्छिकिरियाभिसमयो, तदनुगुणा पवत्तीति फलञाणस्सेव धम्मे जाणता वुत्ता, न यस्स कस्सचि निब्बानारम्मणस्स आणस्स | तेन वुत्तं “यथाहा"तिआदि । एत्थ च मग्गपञ्जा ताव चतुसच्चधम्मस्स पटिविज्झनतो धम्मेञाणं नाम होतु, फलपा पन कथन्ति चोदना सोधिता होति निरोधधम्मं आरब्भ पवत्तनतो। दुविधापि हि पञ्जा अपरप्पच्चयताय अत्तपच्चक्खतो अरियसच्चधम्मे किच्चतो च आरम्मणतो च पवत्तत्ता "धम्मेञाण''न्ति वेदितब्बा । अरियसच्चेसु हि अयं धम्म-सद्दो तेसं अविपरीतसभावत्ता, सङ्घतप्पवरो वा अरियमग्गो, तस्स च फलधम्मो । तत्थ पञ्जा तंसहगता धम्मेजाणं ।
208
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org