________________
१९०
दीघनिकाये पाथिकवग्गटीका
(१०.३०५-३०५)
मग्गवुट्टानं पापुणाति । असुञतत्तकारकानं किलेसानं अभावाति अत्ताभिनिवेसपच्चयानं दिवेकट्ठानं किलेसानं विक्खम्भनतो विपस्सना सुञता नाम अत्तसुञताय याथावतो गहणतो। ननु एवं विपस्सनाय सगुणतो सुझता, न आगमनतोति निप्परियायतो नत्थीति ? सच्चमेतं नामलाभे, न पन नामदानेति नायं दोसो । अथ वा सुत्तन्तकथा नाम परियायकथा, न अभिधम्मकथा विय निप्परियायाति भिय्योपि न कोचि दोसो।
यस्मा सगुणतो, आरम्मणतो च नामलाभे सङ्करो होति एकस्सेव नामन्तरलाभसम्भवतो। आगमनतो पन नामलाभे सङ्करो नत्थि नामन्तरलाभाभावतो, असम्भवतो. च, तस्मा “अपरो"तिआदि वुत्तं। निमित्तकारककिलेसाभावाति निच्चनिमित्तादिग्गाहकपच्चयानं किलेसानं विक्खम्भनतो। कामञ्चायं विपस्सना निच्चनिमित्तादिं उग्घाटेन्ती पवत्तति, सङ्घारनिमित्तस्स पन अविस्सज्जनतो न निप्परियायतो अनिमित्तनामं लभतीति । परियायेन पनेतं वुत्तं । तथा हि निप्परियायदेसनत्ता अभिधम्मे मग्गस्स अनिमित्तनामं उद्धटं । सुत्ते च -
"अनिमित्तञ्च भावेहि. मानानसयमज्जह । ततो मानाभिसमया, उपसन्तो चरिस्ससी''ति || (सु० नि० ३४४; सं० नि० १.१.२१२)
अनिमित्तपरियायो आगतो । पणिधिकारककिलेसाभावाति सुखपणिधिआदिपच्चयानं किलेसानं विक्खम्भनतो ।
रागादीहि सुञत्ताति समुच्छेदवसेन पजहनतो रागादीहि विवित्तत्ता | रागादयो एव रागनिमित्तादीनि। पुरिमुप्पन्ना हि रागादयो परतो उप्पज्जनकरागादीनं कारणं होति । रागादयो एव तथा पणिधानस्स पच्चयभावतो रागपणिधिआदयो। निब्बानं विसङ्घारभावेनेव सब्बसङ्खारविनिस्सटत्ता रागादीहि सुझं, रागादिनिमित्तपणिधिविरहितञ्चाति दट्टब्बं । एत्थ च सङ्घारुपेक्खा सानुलोमा वुट्ठानगामिनिविपस्सना, सा सुञतो विपस्सन्ती “सुञता"ति वुच्चति, दुक्खतो पस्सन्ती तण्हापणिधिसोसनतो “अप्पणिहिता''ति । सा मग्गाधिगमाय आगमनपटिपदाठाने ठत्वा मग्गस्स "सुञ्जतं अनिमित्तं अप्पणिहित"न्ति नामं देति । आगमनतो च नामे लद्धे सगुणतो च आरम्मणतो च नामं सिद्धमेव होति, न पन सगुणारम्मणेहि नामलाभे सब्बत्थ आगमनतो नामं सिद्ध होतीति परिपुण्णनामसिद्धिहेतुत्ता,
190
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org