________________
१५६
दीघनिकाये पाथिकवग्गटीका
(१०.३०४-३०४)
पापमित्तता, चत्तारोपि वा अरूपिनो खन्धा तदाकारप्पवत्ता पापमित्तताति दस्सेन्तो "सापि अत्थतो दोवचस्सता विय दट्टब्बा"ति आह ।
“सुखं वचो एतस्मिं पदक्खिणग्गाहिम्हि अनुलोमसाते सादरे पुग्गलेति सुब्बचोतिआदिना, “कल्याणा सद्धादयो पुग्गला एतस्स मित्ताति कल्याणमित्तो'तिआदिना च अनन्तरदुकस्स अत्थो इच्छितोति आह सोवचस्सता...पे०... वृत्तपटिपक्खनयेन वेदितब्बा"ति । उभोति सोवचस्सता, कल्याणमित्तता च । तेसं खन्धानं पवत्तिआकारविसेसा "सोवचस्सता, कल्याणमित्तता''ति च वुच्चन्ति, ते लोकियापि होन्ति लोकुत्तरापीति आह "लोकियलोकुत्तरमिस्सका कथिता"ति।।
वत्थुभेदादिना अनेकभेदभिन्ना तंतंजातिवसेन एकज्झं कत्वा रासितो गव्हमाना आपत्तियोव आपत्तिक्खन्धा। ता पन अन्तरापत्तीनं अग्गहणे पञ्चपि आपत्तिक्खन्धा आपत्तियो, तासं पन गहणे सत्तपि आपत्तिक्खन्धा आपत्तियो। “इमा आपत्तियो, एत्तका आपत्तियो, एवञ्च तेसं आपज्जनं होती"ति जाननपञा आपत्तिकुसलताति आह “या तास"न्तिआदि । तासं आपत्तीनन्ति तासु आपत्तीसु । तत्थ यं सम्भिन्नवत्थुकासु विय ठितासु, दुविद्येय्यविभागासु च आपत्तीसु असङ्करतो ववत्थान, अयं विसेसतो आपत्तिकुसलताति दस्सेतुं दुतियं आपत्तिग्गहणं कतं । सह कम्मवाचायाति कम्मवाचाय सहेव । आपत्तितो वुढापनपयोगताय कम्मभूता वाचा कम्मवाचा, तथाभूता अनुसावनवाचा चेव “पस्सिस्सामी"ति एवं पवत्तवाचा च । ताय कम्मवाचाय सद्धिं समकालमेव “इमाय कम्मवाचाय इतो आपत्तितो वुट्टानं होति, होन्तञ्च पठमे वा ततिये वा अनुसावनेय्यकारप्पत्ते, 'संवरिस्सामी'ति वा पदे परियोसिते होती'ति एवं तं तं आपत्तीहि बुढानपरिच्छेदपरिजाननपञ्जा आपत्तिवुट्ठानकुसलता । वुटानन्ति च यथापन्नाय आपत्तिया यथा तथा अनन्तरायतापादनं, एवं वुढानग्गहणेनेव देसनायपि सङ्गहो सिद्धो होति ।
"इतो पुब्बे परिकम्मं पवत्तं, इतो परं भवङ्ग मज्झे समापत्ती'ति एवं समापत्तीनं अप्पनापरिच्छेदजाननपा समापत्तिकुसलता । वुट्टाने कुसलभावो बुट्ठानकुसलता, पगेव वुट्ठान परिच्छेदकरं जाणं । तेनाह "यथापरिच्छिन्नसमयवसेनेवा"तिआदि । वुट्ठानसमत्थाति वुट्ठापने समत्था ।
"धातुकुसलता''ति एत्थ पथवीधातुआदयो, सुखधातुआदयो, कामधातुआदयो च धातुयो
156
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org