________________
१३०
दीघनिकाये पाथिकवग्गटीका
(८.२७३-२७३)
दक्खिणविसुद्धिदस्सनत्थं वुत्तं । करुणाखेत्तेपि दानेन अनावटद्वारता एव । “सन्तञवा"ति इमिना असन्तं नत्थिवचनं पुच्छितपटिवचनं विय इच्छितब्बं एवाति दस्सेति विनं अथिकानं चित्तमद्दवकरणतो । “पुरेभत्तं परिभुञ्जितब्बक"न्ति इदं यावकालिके एव आमिसभावस्स निरुळहताय वुत्तं ।
"सब्बे सत्ता"ति इदं तेसं समणब्राह्मणानं अज्झासयसम्पत्तिदस्सनं पक्खपाताभावदीपनतो, ओधिसो फरणायपि मेत्ताभावनाय लब्भनतो। याय कुसलाभिवड्आिकङ्खाय तेसं उपट्ठाकानं, तथा नेसं गेहपविसनं, तं सन्धायाह “पविसन्तापि कल्याणेन चेतसा अनुकम्पन्ति नामा"ति । सुतस्स परियोदापनं नाम तस्स याथावतो अत्थं विभावेत्वा विचिकिच्छातमविधमनेन विसोधनन्ति आह “अत्थं कथेत्वा कथं विनोदेन्ती"ति । सवनं नाम धम्मस्स यावदेव सम्मापटिपज्जनाय असति तस्मिं तस्स निरत्थकभावतो, तस्मा सुतस्स परियोदापनं नाम सम्मापटिपज्जापनन्ति आह "तथत्ताय वा पटिपज्जापेन्तीति ।
२७३. अलमत्तोति समत्थसभावो, सो च अत्थतो समत्थो एवाति "अगारं अज्झावसनसमत्थो"ति वुत्तं । दिसानमस्सनट्ठानेति यथावुत्तदिसानं पच्चुपट्टानसञ्जिते नमस्सनकारणे । पण्डितो हुत्वा कुसलो छेको लभते यसन्ति योजना । सोहगुणयोगतो सण्हो, सण्हगुणोति पनेत्थ सुखुमनिपुणपञा, मुदुवाचाति दस्सेन्तो "सुखुम...पे०... भणनेन वा"ति वुत्तं । दिसानमस्सनट्ठानेनाति येन जाणेन यथावुत्ता छ दिसा वुत्तनयेन पटिपज्जन्तो नमस्सति नाम, तं आणं दिसानमस्सनट्ठानं, तेन पटिभानवा। तेन हि तंतंकिच्चयुत्तपत्तवसेन पटिपज्जन्तो इध “पटिभानवाति वुत्तो। निवातवुत्तीति पणिपातसीलो | अत्थद्धोति न थद्धो थम्भरहितोति चित्तस्स उद्धुमातलक्खणेन थम्भितभावेन विरहितो। उट्ठानवीरियसम्पन्नोति कायिकेन वीरियेन समन्नागतो। निरन्तरकरणवसेनाति आरद्धस्स कम्मस्स सततकारितावसेन । ठानुप्पत्तिया पञायाति तस्मिं तस्मिं अत्थकिच्चे उपट्टिते ठानसो तङ्खणे एव उप्पज्जनकपञ्जाय ।
सङ्गहकरोति यथारहं सत्तानं सङ्गण्हनको । मित्तकरोति मित्तभावकरो, सो पन अत्थतो मित्ते परियेसनको नाम होतीति वुत्तं "मित्तगवेसनो"ति | यथावुत्तं वदं वचनं जानातीति वदति आह "पुब्बकारिना वुत्तवचनं जानाती"ति । इदानि तमेवत्थं सोपेन वुत्तं वित्थारवसेन दस्सेतुं "सहायकस्सा"तिआदि वुत्तं । पुब्बे यथापवत्ताय वाचाय जानने वदतं दस्सेत्वा इदानि आकारसल्लक्खणेन अप्पवत्ताय वाचाय जाननेपि वदछुतं
130
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org