________________
(१.९०-९०)
चारिकाअनुजाननवण्णना
निरत्थकविप्पलापो, परसन्तकगिज्झनं, उच्छेदविन्दनं, मिच्छाभिनिवेसनञ्चउपघातो, विहेठनञ्च होतीति यस्स कस्सचि अकुसलस्स कम्मपथस्स, कम्मस्स च करणेन पब्बजितो, समणो च न होतीति दस्सेति ।
सब्बाकुसलस्साति सब्बस्सापि द्वादसाकुसलचित्तुप्पादसङ्गहितस्स सावज्जधम्मस्स । करणं नाम तस्स अत्तनो सन्ताने उप्पादनन्ति तप्पटिक्खेपतो अकरणं "अनुप्पादन"न्ति वुत्तं । "कुसलस्सा"ति इदं “एतं बुद्धान सासनन्ति वक्खमानत्ता अरियमग्गधम्मे, तेसञ्च सम्भारभूते तेभूमककुसलधम्मे सम्बोधेतीति आह "चतुभूमककुसलस्सा"ति । उपसम्पदाति उपसम्पादनं, तं पन तस्स समधिगमोति आह “पटिलाभो"ति । चित्तजोतनन्ति चित्तस्स पभस्सरभावकरणं सब्बसो परिसोधनं । यस्मा अग्गमग्गसमङ्गिनो चित्तं सब्बसो परियोदपीयति नाम, अग्गफलक्खणे पन परियोदपितं होति पुन परियोदपेतब्बताय अभावतो, इति परिनिहितपरियोदपनतं सन्धायाह "तं पन अरहत्तेन होती"ति । सब्बपापं पहाय तदङ्गादिवसेनेवाति अधिप्पायो । “सीलसंवरेना"ति हि इमिना तेभूमकस्सापि सङ्गहे इतरप्पहानानम्पि सङ्गहो होतीति, एवञ्च कत्वा सब्बग्गहणं समत्थितं होति । समथविपस्सनाहीति लोकियलोकुत्तराहि समथविपस्सनाहि । सम्पादेत्वाति निप्फादेत्वा । सम्पादनञ्चेत्थ हेतुभूताहि फलभूतस्स सहजाताहिपि, पगेव पुरिमसिद्धाहीति दट्ठब्बं ।
कस्सचीति हीनादीसु कस्सचि सत्तस्स कस्सचि उपवादस्स, तेन दवकम्यतायपि उपवदनं पटिक्खिपति । उपघातस्स अकरणन्ति एत्थापि “कस्सची"ति आनेत्वा सम्बन्धो । कायेनाति च निदस्सनमत्तमेतं मनसापि परेसं अनत्थचिन्तनादिवसेन उपघातकरणस्स वज्जेतब्बत्ता। कायेनाति वा एत्थ अरूपकायस्सापि सङ्गहो दट्ठब्बो, न चोपनकायकरजकायानमेव । प अतिमोक्खन्ति पकारतो अतिविय सीलेसु मुख्यभूतं । "अतिपमोक्ख"न्ति तमेव पदं उपसग्गब्यत्तयेन वदति । एवं भेदतो पदवण्णनं कत्वा तत्वतो वदति "उत्तमसील"न्ति । "पाति वा"तिआदिना पालनतो रक्खणतो अतिविय मोक्खनतो अतिविय मोचनतो पातिमोक्खन्ति दस्सेति । “पापा अति मोक्खेतीति अतिमोक्खो"ति निमित्तस्स कत्तुभावेन उपचरितब्बतो । यो वा नन्ति यो वा पुग्गलो नं पातिमोक्खसंवरसीलं पाति समादियित्वा अविकोपेन्तो रक्खति, तं “पाती"ति लद्धनामं पातिमोक्खसंवरसीले ठितं मोक्खेतीति पातिमोक्खन्ति अयमेत्थ सोपो, वित्थारतो पन पातिमोक्खपदस्स अत्थो विसुद्धिमग्गसंवण्णनायं (विसुद्धि० टी० १.१४) वुत्तनयेन वेदितब्बो ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org