________________
(१.६३-६३)
बोधिसत्तअभिनिवेसवण्णना
४७
६३. विदित्वाति पुब्बभागियेन जाणेन जानित्वा । ततो अपरभागेति वुत्तनयेन पच्चयनिरोधजाननतो पच्छाभागे। उपादानस्स पच्चयभूतेसूति चतुब्बिधस्सपि उपादानस्स आरम्मणपच्चयादिना पच्चयभूतेसु, उपादानियेसूति अत्थो । वहन्तोति पवत्तेन्तो। इदन्ति “अपरेन समयेना'"तिआदि वचनं । कस्मा वुत्तन्ति “याय पटिपत्तिया सब्बेपि महाबोधिसत्ता चरिमभवे बोधाय पटिपज्जन्ति, विपस्सनाय महाबोधिसत्तेन तथेव पटिपन्न''न्ति कथेतुकम्यतावसेन पुच्छावचनं । तेनाह "सब्बेयेव ही"तिआदि । तत्थ पुत्तस्स जातदिवसे महाभिनिक्खमनं, पधानानुयोगो च धम्मतावसेन वेदितब्बो, इतरं इतिकत्तब्बतावसेन । तत्थापि चिरकालपरिभावनाय लद्धासेवनाय महाकरुणाय सञ्चोदितमानसत्ता “किच्छं वतायं लोको आपन्नो'"तिआदिना (दी० नि० २.५७; सं० नि० १.२.४, १०) संसारदुक्खतो मोचेतुं इच्छितस्स सत्तलोकस्स किच्छापत्तिदस्सनमुखेन जरामरणतो पट्ठाय पच्चयाकारसम्मसनम्पि धम्मताव । तथा अत्ताधीनताय, केनचि अनुपखतत्ता, असेचनकसुखविहारताय, चतुत्थज्झानिकताय च आनापानकम्मट्ठानानुयोगो । पञ्चसु खन्धेसु अभिनिविसित्वाति विज्ञाणनामरूपादिपरियायेन गहितेसु पञ्चसु उपादानक्खन्धेसु विपस्सनाभिनिवेसवसेन अभिनिविसित्वा पटिपत्तिं आरभित्वा । अनुक्कमन्ति अनु अनु गामितब्बतो पटिपज्जितब्बतो “अनुक्कम"न्ति लद्धनामं अनुपुब्बपटिपत्तिं । कत्वाति पटिपज्जित्वा ।
इति रूपन्ति एत्थ दुतियो इति-सद्दो निदस्सनत्थो, तेन पठमो इति-सद्दो सरूपस्स, परिमाणस्स च बोधको अनेकत्थत्ता निपातानं,आवृत्तिआदिवसेन वायमत्थो वेदितब्बो । अन्तोगधावधारणञ्च वाक्यं दस्सेन्तो "इदं रूपं, एत्तकं रूपं, इतो उद्धं रूपं नत्थी"तिआदिमाह । तत्थ "रुप्पनसभाव"न्ति इमिना सामञतो रूपस्स सभावो दस्सितो, "भूतुपादायभेद"न्तिआदिना विसेसतो, तदुभयेनपि “इदं रूप"न्ति पदस्स अत्थो निद्दिठ्ठो । तत्थ लक्खणं नाम तस्स तस्स रूपविसेसस्स अनञसाधारणो सभावो । रसो तस्सेव अत्तनो फलं पति पच्चयभावो । पच्चुपट्टानं तस्स परमत्थतो विज्जमानत्ता याथावतो आणस्स गोचरभावो। पट्टानं आसन्नकारणं, तेनस्स पच्चयायत्तवुत्तिता दस्सिता । "अनवसेसरूपपरिग्गहो"ति इमिना पन "एत्तकं रूपं, इतो उद्धं" रूपं नत्थीति पदद्वयस्सापि अत्थो निद्दिट्ठो रूपस्स सब्बसो परियादानवसेन नियामनतो। “इति रूपस्स समुदयो'"ति एत्थ पन इति-सद्दो "इति खो भिक्खवे सप्पटिभयो बालो"तिआदीसु (म० नि० ३.१२४; अ० नि० १.३.१) विय पकारत्थोति आह "इतीति एव"न्ति ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org