________________
(१.३३-३३)
द्वत्तिंसमहापुरिसलक्खणवण्णना
३१
लद्धब्बत्ता दुल्लभदस्सनं। अनोमेहि उळारगुणेहेव सत्तेहि परिभुजितब्बतो अनोमसत्तपरिभोगं। इदानि नेसं चित्तीकतादिअत्थानं सविसेसं चक्करतने लब्भमानतं दस्सेत्वा इतरेसुपि ते अतिदिसितुं "चक्करतनस्स चा"तिआदि आरद्धं | अझं देवद्वानं नाम न होति रञो अनञसाधारणिस्सरियादिसम्पत्तिपटिलाभहेतुतो, सत्तानञ्च यथिच्छितत्थपटिलाभहेतुतो। अग्घो नत्थि अतिविय उळारसमुज्जलसत्तरतनमयत्ता, अच्छरियब्भुतमहानुभावताय च । यदग्गेन महग्धं, तदग्गेन अतुलं। सत्तानं पापजिगुच्छनेन विगतकाळको पुञपसुतताय मण्डभूतो यादिसो कालो बुद्धप्पादारहो, तादिसे एव चक्कवत्तीनम्पि सम्भवोति आह “यस्मा च पना"तिआदि । उपमावसेन चेतं वुत्तं, उपमोपमेय्यानञ्च न अच्चन्तमेव सदिसता। तस्मा यथा बुद्धा कदाचि करहचि उप्पज्जन्ति, न तथा चक्कवत्तिनो, एवं सन्तेपि चक्कवत्तिवत्तपरिपूरणस्सापि दुक्करभावतोपि दुल्लभुप्पादायेवाति, इमिना दुल्लभुप्पादतासामधेन तेसं दुल्लभदस्सनता वुत्ताति वेदितब्बं । कामं चक्करतनानुभावेन सिज्झमानो गुणो चक्कवत्तिपरिवारसाधारणो, तथापि “चक्कवत्ती एव नं सामिभावेन विसविताय परिभुञ्जतीति वत्तब्बतं अरहति तदत्थं उप्पज्जनतोति दस्सेन्तो "तदेत"न्तिआदिमाह । यथावुत्तानं पञ्चन्नं, छन्नम्पि वा अत्थानं इतररतनेसुपि लब्भनतो "एवं सेसानिपी"ति वुत्तं । हत्थिअस्स-परिणायकरतनेहि अजितविजयतो, चक्करतनेन च परिवारभावेन, सेसेहि परिभोगूपकरणभावेन समन्नागतो । हत्थिअस्समणिइत्थिरतनेहि परिभोगूपकरणभावेन सेसेहि परिवारभावेनाति योजना |
चतुन्नं महादीपानं सिरिविभवन्ति तत्थ लद्धं सिरिसम्पत्तिञ्चेव भोगसम्पत्तिञ्च । तादिसमेवाति “पुरेभत्तमेवा"तिआदिना वृत्तानुभावमेव । योजनप्पमाणं पदेसं ब्यापनेन योजनप्पमाणं अन्धकारं। अतिदीघतादिछब्बिधदोसपरिवज्जितं ।
सूराति सत्तिवन्तो, निब्भयाति अत्थोति आह "अभीरुका"ति । अङ्गन्ति कारणं । येन कारणेन “वीरा"ति वुच्चेय्यु, तं वीरङ्ग। तेनाह “वीरियस्सेतं नाम"न्ति । याव चक्कवाळपब्बता चक्कस्स वत्तनतो "चक्कवाळपब्बतं सीमं कत्वा ठितसमुद्दपरियन्त"न्ति वुत्तं । “अदण्डेना"ति इमिनाव धनदण्डस्स, सरीरदण्डस्स च अकरणं वुत्तं । "असत्थेना"ति इमिना पन सेनाय युज्झनस्साति तदुभयं दस्सेतुं “ये कतापराधे"तिआदि वुत्तं । वुत्तप्पकारन्ति सागरपरियन्तं ।
"रञ्जनढेन रागो, तण्हायनढेन तण्हा''ति पवत्तिआकारभेदेन लोभो एव द्विधा
31
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org