________________
४
दीघनिकाये महावग्गटीका
(१.२०-२३)
यथाविहारन्ति यथासकं विहारं ।
२०. पकतियाति अत्तनो पकतिया एव । तेनाह "सभावेनेवा"ति । परस्स सन्तिके गहणेन विना अत्तनो सभावेनेव सयमेव अधिट्ठहित्वा सीलसम्पन्ना। बोधिसत्तमातापीति अम्हाकं बोधिसत्तमातापि । कालदेविलस्साति यथा कालदेविलस्स सन्तिके अञदा गण्हाति, बोधिसत्ते पन...पे०... सयमेव सीलं अग्गहेसि, तथा विपस्सीबोधिसत्तमातापीति अधिप्पायो ।
२१. "मनुस्सेसू"ति इदं पकतिचारित्तवसेन वुत्तं, “मनुस्सित्थिया नाम मनुस्सपुरिसेसु पुरिसाधिप्पायचित्तं उप्पज्जेय्या'ति । बोधिसत्तस्स मातुया पन देवेसुपि तादिसं चित्तं नुप्पज्जतेव । यथा बोधिसत्तस्स आनुभावेन बोधिसत्तमातु पुरिसाधिप्पायचित्तं नुप्पज्जति, एवं तस्स आनुभावेनेव सा केनचि पुरिसेन अनभिभवनीयाति आह “पादा न वहन्ति दिब्बसङ्घलिका विय बज्झन्ती"ति ।
२२. पुब्बे “कामगुणूपसंहितं चित्तं नुप्पज्जतीति वुत्तं, पुन “पञ्चहि कामगुणेहि समप्पिता समङ्गीभूता परिचारेती"ति च वुत्तं । कथमिदं अञ्जमों न विरुज्झतीति आह "पुब्बे"तिआदि । वत्थुपटिक्खेपोति अब्रह्मचरियवत्थुपटिसेधो। तेनाह "पुरिसाधिप्पायवसेना'ति । आरम्मणपटिलाभोति रूपादिपञ्चकामगुणारम्मणस्सेव पटिलाभो ।
२३. किलमथोति खेदो, कायस्स गरुभावकथिनभावादयोपि तस्सा तदा न होन्ति एव । “तिरोकुच्छिगतं पस्सती"ति वुत्तं । कदा पट्ठाय पस्सतीति आह "कललादिकालं अतिक्कमित्वा"तिआदि । दस्सने पयोजनं सयमेव वदति । तस्स अभावतो कललादिकाले न पस्सति । पुत्तेन दहरेन मन्देन उत्तानसेय्यकेन सद्धिं। "यं तं मातू"तिआदि पकतिचारित्तवसेन वुत्तं । चक्कवत्तिगब्भतोपि हि सविसेसं बोधिसत्तगब्भो परिहारं लभति पुञ्जसम्भारस्स सातिसयत्ता, तस्मा बोधिसत्तमाता अतिविय सप्पायाहाराचारा च हुत्वा सक्कच्चं परिहरति । सुखवासत्थन्ति बोधिसत्तस्स सुखवासत्थं । पुरत्थाभिमुखोति मातु पुरिमभागाभिमुखो। इदानि तिरोकुच्छिगतस्स दिस्समानताय अब्भन्तरं, बाहिरञ्च कारणं दस्सेतुं "पुब्बे कतकम्म"न्तिआदि वुत्तं । अस्साति देविया। वत्थुन्ति कुच्छिं । फलिकअब्भपटलादिनो विय बोधिसत्तमातुकुच्छितचस्स पतनुभावेन आलोकस्स विबन्धाभावतो यथा बोधिसत्तमाता कुच्छिगतं बोधिसत्तं पस्सति, किं एवं बोधिसत्तोपि मातरं, अञञ्च पुरतो ठितं रूपगतं पस्सति, नोति आह "बोधिसत्तो पना"तिआदि ।
24
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org