________________
(१.१७-१७)
बोधिसत्तधम्मतावण्णना
इदानि च खत्तियकुलं लोकसम्मतं ब्राह्मणानम्पि पूजनीयभावतो । “राजा पिता भविस्सती"ति कुलं पस्सि पितुवसेन कुलस्स निद्दिसितब्बतो।
"दसनं मासानं उपरि सत्त दिवसानी"ति पस्सि, तेन अत्तनो अन्तरायाभावं अञासि, तस्सा च तुसितभवे दिब्बसम्पत्तिपच्चनुभवनं ।
ता देवताति दससहस्सिचक्कवाळदेवता । कथं पन ता देवता तदा बोधिसत्तस्स पूरितपारमिभावं, कथं चस्स बुद्धभावं जानन्तीति ? महेसक्खानं देवतानं वसेन, येभुय्येन च ता देवता अभिसमयभागिनो। तथा हि भगवतो धम्मदानसंविभागे अनेकवारं दससहस्सचक्कवाळदेवतासन्निपातो अहोसि ।
"चवामी"ति जानाति चुतिआसन्नजवनेहि आणसहितेहि चुतिया उपट्ठितभावस्स पटिसंविदितत्ता। चुतिचित्तं न जानाति चुतिचित्तक्खणस्स इत्तरभावतो। तथा हि तं चुतूपपातञाणस्सपि अविसयोव । पटिसन्धिचित्तेपि एसेव नयो। आवज्जनपरियायोति आवज्जनक्कमो । यस्मा एकवारं आवज्जितमत्तेन आरम्मणं निच्छिनितुं न सक्का, तस्मा तं एवारम्मणं दुतियं, ततियञ्च आवज्जित्वा निच्छयति । आवज्जनसीसेन चेत्थ जवनवारो गहितो। तेनाह "दुतियततियचित्तवारे एव जानिस्सती"ति। चुतिया पुरेतरं कतिपयचित्तवारतो पट्ठाय "मरणं मे आसन्न'"न्ति जाननतो "चुतिक्खणेपि चवामीति जानाती"ति वुत्तं । पटिसन्धिया पन अपुब्बभावतो पटिसन्धिचित्तं न जानाति। निकन्तिया उप्पत्तितो परतो “असुकस्मिं मे ठाने पटिसन्धि गहिता"ति जानाति। तस्मिं कालेति पटिसन्धिग्गहणकाले । दससहस्सिलोकधातु कम्पतीति एत्थ कम्पनकारणं हेट्ठा ब्रह्मजालवण्णनायं (दी० नि० टी० १.१४९) वुत्तमेव । अत्थतो पनेत्थ यं वत्तब्, तं परतो महापरिनिब्बानवण्णनायं (दी० नि० अट्ठ० २.१७१) आगमिस्सति । महाकारुणिका बुद्धा भगवन्तो सत्तानं हितसुखविधानतप्परताय बहुलं सोमनस्सिकाव होन्तीति तेसं पठममहाविपाकचित्तेन पटिसन्धिग्गहणं अट्ठकथायं (दी० नि० अट्ठ० २.१७; ध० स० अट्ठ० ४९८; म० नि० अट्ठ० ४.२००) वुत्तं । महासिवत्थेरो पन यदिपि महाकारुणिका बुद्धा भगवन्तो सत्तानं हितसुखविधानतप्पराव, विवेकज्झासया पन विसङ्खारनिन्ना सब्बसङ्खारेसु अज्झुपेक्खनबहुलाति पञ्चममहाविपाकचित्तेन पटिसन्धिग्गहणमाह ।
पुरे पुण्णमाय सत्तमदिवसतो पट्टायाति पुण्णमाय पुरे सत्तमदिवसतो पट्ठाय,
21
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org