________________
(१.१७-१७)
बोधिसत्तधम्मतावण्णना
न अझेस"न्ति । “एकेनअत्तभावेन अन्तरेन पारमीनं सब्बसो पूरितत्ता"ति इमिना पयोजनाभावतो तत्थ ठत्वा अधिमुत्तिकालकिरिया नाम नाहोसीति दस्सेति । अपि च तत्थ यावतायुकट्टानं चरिमभवे अनेकमहानिधिसमुट्ठानपुब्बिकाय दिब्बसम्पत्तिसदिसाय महासम्पत्तिया निब्बत्ति विय, बुद्धभूतस्स असदिसदानादिवसेन अनञसाधारणलाभुप्पत्ति विय च "इतो परं महापुरिसस्स दिब्बसम्पत्तिअनुभवनं नाम नत्थी''ति उस्साहजातस्स पुञ्जसम्भारस्स वसेनाति दट्ठब् । अयज्हेत्थ धम्मता ।
___ मनुस्सगणनावसेन, न देवगणनावसेन । पुब्बनिमित्तानीति चुतिया पुब्बनिमित्तानि । अमिलायित्वाति एत्थ अमिलातग्गहणेनेव तासं मालानं वण्णसम्पदायपि गन्धसम्पदायपि सोभासम्पदायपि अविनासो दस्सितोति दट्ठब्बं । बाहिरब्भन्तरानं रजोजल्लानं लेपस्सपि अभावतो देवानं सरीरगतानि वत्थानि सब्बकालं परिसुद्धप्पभस्सरानेव हुत्वा तिठ्ठन्तीति आह "वत्थेसुपि एसेव नयो"ति । नेव सीतं न उण्हन्ति यस्स सीतस्स पटिकारवसेन अधिकं सेवियमानं उण्हं, सयमेव वा खरतरं हुत्वा अभिभवन्तं सरीरे सेदं उप्पादेय्य, तादिसं नेव सीतं, न उण्हं होति। तस्मिं कालेति यथावुत्तमरणासन्नकाले । बिन्दुबिन्दुवसेनाति छिन्नसुत्ताय आमुत्तमुत्तावलिया निपतन्ता मुत्तगुळिका विय बिन्दु बिन्दु हुत्वा । सेदाति सेदधारा मुच्चन्ति। दन्तानं खण्डितभावो खण्डिच्चं। केसानं पलितभावो पालिच्चं। आदि-सद्देन वलित्तचतं सङ्गण्हाति । किलन्तरूपो अत्तभावो होति, न पन खण्डिच्चपालिच्चादीति अधिप्पायो। उक्कण्ठिताति अनभिरति । सा नत्थि उपरूपरि उळारउळारानमेव भोगानं विसेसतो दुविजाननानं उपतिट्ठहनतो। निस्ससन्तीति उण्हं निस्ससन्ति । विजम्भन्तीति अनभिरतिवसेन विजम्भनं करोन्ति ।
पण्डिता एवाति बुद्धिसम्पन्ना एव देवता । यथा देवता सम्पतिजाता “कीदिसेन पुञकम्मेन इध निब्बत्ता"ति चिन्तेत्वा “इमिना नाम पुञकम्मेन इध निब्बत्ता''ति जानन्ति, एवं अतीतभवे अत्तना कतं, अञदापि वा एकच्चं पुञकम्मं जानन्तियेव महापुञाति आह “ये महापुञा"तिआदि ।
न पञ्जायन्ति चिरतरकालत्ता परमायुनो। अनिय्यानिकन्ति न निय्यानावहं सत्तानं अभाजनभावतो। सत्ता न परमायुनो होन्ति नाम पापुस्सन्नतायाति आह "तदा हि सत्ता उस्सनकिलेसा होन्ती"ति । एत्थाह – कस्मा सम्मासम्बुद्धा मनुस्सलोके एव उप्पज्जन्ति, न देवब्रह्मलोकेसूति ? देवलोके ताव नुप्पज्जन्ति ब्रह्मचरियवासस्स अनोकासभावतो, तथा
19
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org