________________
१६
दीघनिकाये महावग्गटीका
कारणन्ति छिन्नवटुमानुसरणं पच्छामुखं जाणं पेसनतो अपरं अच्छरियब्भुतकारणं । यत्राति पच्चत्तत्थे, नामाति अच्छरियत्थे निपातो, हि सद्दो अनत्थको । तेनाह “यो नाम तथागतो 'ति । एवञ्च कत्वा " यत्रा "ति निपातवसेन विसुं यत्र सद्दग्गहणं समत्थितं होति । पपञ्चेन्ति सत्तसन्तानं संसारे वित्थारेन्तीति पपञ्चं । कम्मवट्टं वृच्चतीति किलेसवट्टस्स पपञ्चग्गहणेन, विपाकवट्टस्स दुक्खग्गहणेन गहितत्ता । परियादिन्नवट्टेति सब्बसो खेपितवट्टे । ‘“मग्गसीलेन फलसीलेना "ति वत्वा तयिदं मग्गफलसीलं लोकियसीलपुब्बकं, बुद्धानञ्च लोकयसीलम्पि लोकुत्तरसीलं विय अनञ्ञसाधारणं वाि दस्सेतुं “लोकियलोकुत्तरसीलेना "ति वृत्तं । समाधिपञ्ञसुपि एसेव नयो । समाधिपक्खाति समाधि च समाधिपक्खा च समाधिपक्खा, एकदेससरूपेकसेसो दट्ठब्बो | तेनाह " मग्गसमाधिना "तिआदि, " विहारो गहितो वा" ति च । समाधिपक्खा वीरियसतिआदयो ।
नाम
सयन्ति अत्तना । नीवरणादीहीति नीवरणेहि चेव तदेकट्ठेहि च पापधम्मेहि, वितक्कविचारादीहि च । “विमुत्तत्ता विमुत्तीति सङ्घयं गच्छन्ती "ति इमिना विमुत्ति - सद्दस्स कम्मसाधनतं आह अट्ठसमापत्तिआदिविसयत्ता तस्स । विमुत्तत्ताति च “विक्खम्भनवसेन विमुत्तत्ता ''तिआदिना योजेब्बं । तस्स तसाति अनिच्चानुपस्सनादिकस्स । पच्चनीकङ्गवसेनाति पहातब्बपटिपक्ख अङ्गवसेन । पटिप्पस्सद्धन्ते उप्पन्नत्ताति किलेसानं पटिप्परसम्भनं पटिप्पस्सद्धं, सो एव अन्तो परियोसानभावतो, तस्मिं साधेतब्बे निब्बत्तत्ता, तंतंमग्गवज्झकिलेसानं पटिप्पस्सम्भनवसेन पवत्तत्ताति अत्थो । किलेसेहि निस्सटता, अपगमो च निब्बानस्स तेहि विवित्तत्ता एवाति आह “ दूरे ठितत्ता "ति ।
Jain Education International
( १.१६-१६)
१६. धम्मधातूति धम्मानं सभावो, अत्थतो चत्तारि अरियसच्चानि । सुप्पटिविद्धाति सुदु पटिविद्धा सवासनानं सब्बेसं किलेसानं पजहनतो । एवहि सब्बञ्ञता, दसबलत्राणादयो चाति सब्बे बुद्धगुणा भगवता अधिगता अहेसुं । अरहत्तं धम्मधातूति केचि । सब्बञ्जुतञाणन्ति अपरे । द्वीहि पदेहीति द्वीहि वाक्येहि । आबद्धन्ति पटिबद्धं तमूलकत्ता उपरिदेसनाय । देवचारिककोलाहलन्ति अत्तनो देवलोके चारिकायं सुद्धावासदेवानं कुतूहलप्पवत्तिं दस्सेन्तो सुत्तन्तपरियोसाने ( दी० नि० अट्ठ० २.९१) विचारेस्सति, अत्थतो विभावेस्सतीति योजना । अयं देखनाति “इतो सो भिक्खवे "तिआदिना ( दी० नि० २.४) वित्थारतो पवत्तितदेसनमाह । निदानकण्डेति आदितो देसितं उद्देसदेसनमाह । सा हि इमिस्सा देसनाय निदानट्ठानियत्ता तथा वृत्ता ।
16
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org