________________
३२०
दीघनिकाये महावग्गटीका
वेपुल्लं
अभिण्हप्पवत्तिया
पन उपरूपरि उप्पत्तीति आह “ उपरिभावाया "ति । पगुणबलवभावापत्तीति वुत्तं "वेपुल्लायाति विपुल भावाया "ति, महन्तभावायाति अत्थो । भावनाय परिपूरणत्थन्ति झानादिभावनापरिब्रूहनत्थं ।
चतूसु ठानेसूति अनुप्पन्नाकुसलानुप्पादनादीसु चतूसु ठानेसु । किच्चसाधनवसेनाति चतुब्बिधस्सपि किच्चस्स एकज्झं निप्फादनवसेन ।
( ९.४०२ - ४०२ )
झानानि पुब्बभागेपि मग्गक्खणेपि नानाति यदिपि समाधिउपकारकेहि अभिनिरोपनानुमज्जनसम्पियायनब्रूहनसन्तसुखसभावेहि वितक्कादीहि सम्पयोगभेदतो भावनातिसयप्पवत्तानं चतुन्नं झानानं वसेन सम्मासमाधि विभत्तो, तथापि वायामो विय अनुप्पन्नाकुसलानुप्पादनादिचतुवायामकिच्चं सत विय च असुभासुखानिच्चानत्तेसु कायादीसु सुभादिसञ्ञप्पहानचतुसतिकिच्चं एको समाधि चतुझानसमाधिकिच्चं न साधेतीति पुब्बभागेपि पठमज्झानसमाधि एव मग्गक्खणेपि, तथा पुब्बभागेपि चतुत्थज्झानसमाधि एव मक्ख पीति अत्थो । नानामग्गवसेनाति पठममग्गादिनानामग्गवसेन झानानि नाना । दुतियादयोपि मग्गा दुतियादीनं झानानं । अयं पनस्साति एत्थ मग्गभावेन चतुब्बिधम्पि एकत्तेन गहेत्वा " अस्सा "ति वुत्तं, अस्स मग्गस्साति अत्थो । अयन्ति पन अयं झानवसेन सब्बसदिससब्बासदिसेकच्चसदिसता विसेसो |
Jain Education International
पादकज्झाननियमेन होतीति इध पादकज्झाननियमं धुरं कत्वा वृत्तं यथा चेत्थ, एवं सम्मोहविनोदनियम्पि (विभं० अट्ठ० २०५) । अट्ठसालिनियं ( ध० स० अट्ठ० ३५०) पन विपस्सनानियमो वुत्तो सब्बवादाविरोधतो, इध पन सम्मसितज्झानपुग्गलज्झासयवादनिवत्तनतो पादकज्झाननियमो वुत्तो । विपस्सनानियमो पन साधारणत्ता इधापि न पटिक्खित्तोति दट्टब्बो । अञ्ञे च आचरियवादा परतो वक्खमाना विभजितब्बाति यथावुत्तमेव ताव पादकज्झाननियमं विभजन्तो आह “पादकज्झाननियमेन तावा "ति । पठमज्झानिको होति, यस्मा आसन्नपदेसे वुट्ठितसमापत्ति मग्गस्स अत्तनो सदिभावं क भूमिवो विय गोधावण्णस्स । परिपुण्णानेव होन्तीति अट्ठ सत्त च होन्तीति अत्थो । सत्त होन्ति सम्मासङ्कप्पस्स अभावतो । छ होन्ति पीतिसम्बोज्झङ्गस्स अभावतो । मग्गङ्गबोज्झङ्गानं सत्तछभावं अतिदिसति “एस नयो" ति । अरूपे चतुक्कपञ्चकज्झानं...पे०... वुत्तं अट्ठसालिनियन्ति अधिप्पायो । ननु तत्थ “ अरूपे तिकचतुक्कज्झानं उप्पज्जती 'ति (ध०
320
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org