________________
३०४
दीघनिकाये महावग्गटीका
(९.३८५-३८५)
बोज्झङ्गा अस्थिका एतायाति सब्बत्थिका। चित्तन्ति कुसलं चित्तं । तस्स हि सति पटिसरणं परायणं अप्पत्तस्स पत्तिया अनधिगतस्स अधिगमाय । तेनाह "आरक्खपच्चुपट्टाना"तिआदि ।
खन्धादिभेदे अनोगाळ्हपञानन्ति परियत्तिबाहुसच्चवसेनपि खन्धायतनादीसु अप्पतिहितबुद्धीनं । बहुस्सुतसेवना हि सुतमयआणावहा। तरुणविपस्सनासमङ्गीपि भावनामयजाणे ठितत्ता एकंसतो पञवा एव नाम होतीति आह "समपञास लक्खणपरिग्गाहिकाय उदयब्बयपाय समन्नागतपुग्गलसेवना"ति। जेय्यधम्मस्स गम्भीरभाववसेन तप्परिच्छेदकजाणस्स गम्भीरभावग्गहणन्ति आह “गम्भीरेसु खन्धादीसु पवत्ताय गम्भीरपाया"ति । तहि जेय्यं तादिसाय पाय चरितब्बतो गम्भीरञाणचरियं, तस्सा वा पञ्जाय तत्थ पभेदतो पवत्ति गम्भीरञाणचरिया, तस्सा पच्चवेक्षणाति आह "गम्भीरपाय पभेदपच्चवेक्षणा"ति । यथा सतिवेपुल्लप्पत्तो नाम अरहा एव, एवं पञ्जावेपुल्लप्पत्तोतिपि सो एवाति आह "अरहत्तमग्गेन भावनापारिपूरी होती"ति । वीरियादीसुपि एसेव नयो ।
"तत्तं अयोखिलं हत्थे गमेन्ती"तिआदिना (म० नि० ३.२५०, २६७; अ० नि० १.३.३६) वृत्तपञ्चविधबन्धनकम्मकारणा निरये निब्बत्तसत्तस्स येभुय्येन सब्बपठमं करोन्तीति, देवदूतसुत्तादीसु तस्स आदितो वुत्तत्ता च आह “पञ्चविधबन्धनकम्मकारणतो पवाया"ति। सकटवहनादिकालेति आदि-सद्देन तदअमनुस्सेहि, तिरच्छानेहि च विबाधियमानकालं सङ्गण्हाति । “एकं बुद्धन्तरन्ति इदं अपरापरं पेतेसु एव उप्पज्जनकसत्तवसेन वुत्तं, एकच्चानं वा पेतानं एकच्चतिरच्छानानं विय तथा दीघायकतापि सियाति तथा वृत्तं । तथा हि "कालो नागराजा चतन्नं बद्धानं सम्मखीभावं लभित्वा ठितो मेत्तेय्यस्सपि भगवतो सम्मुखीभावं लभिस्सती"ति वदन्ति, यं तस्स कप्पायुकता वुत्ता।
आनिसंसदस्साविनोति “वीरियायत्तो एव सब्बो लोकुत्तरो, लोकियो च विसेसाधिगमो''ति एवं वीरिये आनिसंसदस्सनसीलस्स। गमनवीथिन्ति सपुब्बभागं निब्बानगामिनि पटिपदं, सह विपस्सनाय अरियमग्गपटिपाटि, सत्तविसुद्धिपरम्परा वा । सा हि भिक्खुनो वट्टनिय्यानाय गन्तब्बा पटिपदाति कत्वा गमनवीथि नाम । कायदळहीबहुलोति यथा तथा कायस्स दळहीकम्मप्पसुतो । पिण्डन्ति रट्ठपिण्डं । पच्चयदायकानं अत्तनि कारस्स
304
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org