________________
२८४
दीघनिकाये महावग्गटीका
(९.३७७-३७८)
पटिक्कूलमनसिकारपब्बवण्णना ३७७. पटिक्कूलमनसिकारवसेनाति जिगुच्छनीयताय पटिकूलमेव पटिक्कूलं, यो पटिक्कूलसभावो पटिक्कूलाकारो, तस्स मनसि करणवसेन । अन्तरेनापि हि भाववाचिनं सदं भावत्थो विज्ञायति यथा “पटस्स सुक्क"न्ति । यस्मा विसुद्धिमग्गे (विसुद्धि० १.१८२) वुत्तं, तस्मा तत्थ, तंसंवण्णनायञ्च (विसुद्धि० टी० १.१८२ आदयो) वुत्तनयेन “इममेव काय"न्ति आदीनमत्थो वेदितब्बो ।
वत्थादीहि पसिब्बकाकारेन बन्धित्वा कतं आवाटनं पुतोळि। नानाकारा एकस्मिं ठाने सम्मिस्साति एत्तावता नानावण्णानं केसादीनञ्च उपमेय्यता । विभूतकालोति पण्णत्तिं समतिक्कमित्वा केसादीनं असुभाकारस्स उपट्टितकालो। इति-सद्दस्स आकारत्थतं दस्सेन्तो “एव'"न्ति वत्वा तं आकारं सरूपतो दस्सेन्तो "केसादिपरिग्गण्हनेना"तिआदिमाह । केसादिसञितानहि असुचिभावानं परमदुग्गन्धजेगुच्छपटिक्कूलाकारस्स समुदयतो अनुपस्सना इध कायानुपस्सनाति । सेसं वुत्तनयमेव ।
पटिक्कूलमनसिकारपब्बवण्णना निहिता।
धातुमनसिकारपब्बवण्णना
३७८. धातुमनसिकारवसेनाति पथवीधातुआदिका चतस्सो धातुयो आरब्भ पवत्तभावनामनसिकारवसेन, चतुधातुववत्थानवसेनाति अत्थो । धातुमनसिकारो, धातुकम्मट्ठानं, चतुधातुववत्थानन्ति हि अत्थतो एकं । गोघातकोति जीविकत्थाय गुन्नं घातको । अन्तेवासिकोति कम्मकरणवसेन तस्स समीपवासी तं निस्साय जीवनको । विनिविज्झित्वाति एकस्मिं ठाने अञमधे विनिविज्झित्वा । महापथानं वेमज्झद्वानसङ्खातेति चतुन्नं महापथानं ताय एव विनिविज्झनट्ठानताय वेमज्झसङ्खाते | यस्मा ते चत्तारो महापथा चतूहि दिसाहि आगन्त्वा तत्थ समोहिता विय होन्ति, तस्मा तं ठानं चतुमहापथं, तस्मिं चतुमहापथे। ठित-सद्दो “ठितो वा''तिआदीसु (दी० नि० १.२६३; अ० नि० २.५.२८) ठानसङ्घातइरियापथसमङ्गिताय, ठा-सद्दस्स वा गतिनिवत्तिअत्थताय अञ्जत्थ ठपेत्वा गमनं
284
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org