________________
(९.३७४-३७४)
कायानुपस्सना
२७७
कायानुपस्सना
आनापानपब्बवण्णना
३७४. आरम्मणवसेनाति अनुपस्सितब्बकायादिआरम्मणवसेन । चतुधा भिन्दित्वाति उद्देसवसेन चतुधा भिन्दित्वा । ततो चतुब्बिधसतिपट्ठानतो एकेकं सतिपट्टानं गहेत्वा कायं विभजन्तोति पाठसेसो।
कथञ्चाति एथ कथन्ति पकारपुच्छा, तेन निद्दिसियमाने कायानुपस्सनापकारे पुच्छति । च-सद्दो ब्यतिरेको, तेन उद्देसवारेन अपाकटं निद्देसवारेन विभावियमानं विसेसं जोतेति। बाहिरकेसुपि इतो एकदेसस्स सम्भवतो सब्बप्पकारग्गहणं कतं "सब्बप्पकारकायानुपस्सनानिब्बत्तकस्सा'ति, तेन ये इमे आनापानपब्बादिवसेन आगता चुद्दसप्पकारा, तदन्तोगधा च अज्झत्तादिअनुपस्सनाप्पकारा, तथा कायगतासतिसुत्ते (म० नि० ३.१५३) वुत्ता केसादिवण्णसण्ठानकसिणारम्मणचतुक्कज्झानप्पकारा, लोकियादिप्पकारा च, ते सब्बेपि अनवसेसतो सङ्गण्हाति । इमे च पकारा इमस्मिंयेव सासने, न इतो बहिद्धाति वुत्तं "सब्बप्पकार...पे०... पटिसेधनो चा"ति । तत्थ तथाभावपटिसेधनोति सब्बप्पकारकायानुपस्सनानिब्बत्तकस्स पुग्गलस्स अञसासनस्स निस्सयभावपटिसेधनो, एतेन इध भिक्खवेति एत्थ इध-सद्दी अन्तोगधएवसदत्योति दस्सेति । सन्ति हि एकपदानिपि अवधारणानि यथा “वायुभक्खो''ति । तेनाह "इधेव भिक्खवे समणो"तिआदि। परिपुण्णसमणप्पकरणधम्मो हि सो पुग्गलो, यो सब्बप्पकारकायानुपस्सनानिब्बत्तको । परप्पवादाति परेसं अञतित्थियानं नानप्पकारा वादा तित्थायतनानि ।
अरञादिकस्सेव भावनानुरूपसेनासनतं दस्सेतुं "इमस्सही"तिआदि वुत्तं । दुद्दमो दमथं अनुपगतो गोणो कूटगोणो। दोहनकाले यथा थनेहि अनवसेसतो खीरं न पग्घरति, एवं दोहपटिबन्धिनी कूटधेनु। रूप-सद्दादिके पटिच्च उप्पज्जनकअस्सादो रूपारम्मणादिरसो। पुब्बे आचिण्णारम्मणन्ति पब्बज्जतो पुब्बे, अनादिमति वा संसारे परिचितारम्मणं । निबन्धेय्याति बन्धेय्य । सतियाति सम्मदेव कम्मट्ठानस्स सल्लंक्खणवसेन पवत्ताय सतिया । आरम्मणेति कम्मट्ठानारम्मणे । दल्हन्ति थिरं, यथा सतोकारिस्स उपचारप्पनाभेदो समाधि इज्झति, तथा थामगतं कत्वाति अत्थो ।
277
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org