________________
(१.४-४)
पुब्बेनिवासपटिसंयुत्तकथावण्णना
पुच्छावाची नु-इति इमिना समानत्थो निपातोति वुत्तं "इच्छेय्याथ नू"ति । नन्ति भगवन्तं । "यं भगवा"ति एत्थ यं-सद्देन किरियापरामसनभूतेन “धम्मिं कथं कथेय्या'ति एवं वुत्तं । धम्मिकथाकरणं परामटुं “एतस्सा"ति पदस्स अत्थोति आह "एतस्स धम्मिकथाकरणस्सा"ति, आदरवसेन पन तं द्विक्खत्तुं वुत्तं ।
४. सुणाथाति एत्थ इति-सद्दो आदिअत्थो, पकारत्थो वा, एतेन "मनसि करोथा''ति पदं सङ्गण्हाति । सोतावधानं सोतस्स ओदहनं, सुस्सूसाति अत्थो । छिन्नं उपच्छिन्नं वटुमं संसारवटै एतेसन्ति छिन्नवटुमका, सम्मासम्बुद्धा, अञ्जे च खीणासवा, इध पन सम्मासम्बुद्धा अधिप्पेता। तेसहि सब्बसो अनुस्सरणं इतरेसं अविसयो । तेनाह “अनेसं असाधारण"न्ति । पच्चत्तवचने दिस्सति यं-सद्दो कम्मत्थदीपनतो । उपयोगवचने दिस्सति यं-सद्दो पुच्छनकिरियाय कम्मत्थदीपनतो | तन्ति च उपयोगवचनमेव पुच्छति-सद्दस्स द्विकम्मकभावतो। यन्ति येन कारणेनाति अयमेत्थ अत्थोति आह "करणवचने दिस्सती"ति । भुम्मेति दट्ठब्बोति यथा यं-सद्दो न केवलं पच्चत्तउपयोगेसु एव, अथ खो करणेपि दिस्सति, एवं इध भुम्मेति दट्ठब्बो। दससहस्सिलोकधातुन्ति जातिक्खेत्तभूतं दससहस्सचक्कवाळं । उन्नादेन्तो उप्पज्जि अनेकच्छरियपातुभावपटिमण्डितत्ता बुद्धप्पादस्स ।
कालस्स भद्दता नाम तत्थ सत्तानं गुणविभूतिया, बुद्धप्पादपरमा च गुणविभूतीति तब्बहुलता यस्स कप्पस्स भद्दताति आह “पञ्चबुझुप्पादपटिमण्डितत्ता सुन्दरकप्पे"ति, तथा सारभूतगुणवसेन "सारकप्पे"ति । "इमं कप्पं थोमेन्तो एवमाहा'"ति वत्वा इमस्स कप्पस्स तथा थोमेतब्बता अनञसाधारणाति दस्सेतुं “यतो पट्ठाया"तिआदि वुत्तं । तत्थ यतो पट्टायाति यतो पभुति अभिनीहारो कतोति मनुस्सत्तादिअट्ठङ्गसमन्नागतो अभिनीहारो पवत्तितो। संसारस्स अनादिभावतो इमस्स भगवतो अभिनीहारतो पुरेतरं उप्पन्ना सम्मासम्बुद्धा अनन्ता अपरिमेय्याति तेहि उप्पन्नकप्पे निवत्तेन्तो "एतस्मिं अन्तरे"ति आह । कामं दीपङ्करबुद्धप्पादे अयं भगवा अभिनीहारमकासि, तस्स पन भगवतो निब्बत्ति इमस्स अभिनीहारतो पुरिमतराति वुत्तं "अम्हाकं...पे०... निब्बत्तिंसू"ति ।
असङ्ख्येय्यकप्पपरियोसानेति महाकप्पानं असङ्ख्येय्यपरियोसाने । एस नयो इतो परेसुपि । "इतो तिंसकप्पसहस्सानं उपरी"ति एतेन पदुमुत्तरस्स भगवतो, सुमेधस्स च भगवतो अन्तरे एकूनसत्ततिकप्पसहस्सानि बुद्धसुञानि अहेसुन्ति दस्सेति। "इतो अट्ठारसत्रं कप्पसहस्सानं उपरी"ति इमिना सुजातस्स भगवतो, अत्थदस्सिस्स च भगवतो
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org