________________
२५०
दीघनिकाये महावग्गटीका
(८.३६४-३६४)
पातिमोक्खसंवरवण्णना
३६४. पातिमोक्खसंवरायाति पातिमोक्खभूतसीलसंवरायाति अयमेत्थ अत्थोति आह "उत्तमजे?कसीलसंवराया"ति। “पातिमोक्खसीलन्हि सब्बसीलतो जेट्ठकसील''न्ति दीघवापीविहारवासि सुमत्थेरो वदति, अन्तेवासिको पनस्स तेपिटकचूळनागत्थेरो “पातिमोक्खसंवरो एव सीलं, इतरानि पन ‘सीलन्ति वुत्तट्ठानं नाम अत्थी'ति अननुजानन्तो इन्द्रियसंवरो नाम छद्वाररक्खामत्तकं, आजीवपारिसुद्धि धम्मेन समेन पच्चयुप्पादनमत्तकं, पच्चयसन्निस्सितं पटिलद्धपच्चये 'इद मत्थ'न्ति पच्चवेक्खित्वा परिभुञ्जनमत्तकं, निप्परियायेन पातिमोक्खसंवरोव सीलं । तथा हि यस्स सो भिन्नो, सो इतरानि रक्खितुं अभब्बत्ता असीलो होति । यस्स पन सब्बसो अरोगो सेसानं रक्खितुं भब्बत्ता सम्पन्नसीलो"ति वदति, तस्मा इतरेसं तस्स परिवारभावतो, सब्बसो एकदेसेन च तदन्तोगधभावतो तदेव पधानसीलं नामाति आह "उत्तमजेट्ठकसीलसंवराया"ति । तत्थ यथा हेट्ठा पपञ्चसञ्जासङ्घानिरोधसारुप्पगामिनिं पटिपदं पुच्छितेन भगवता पपञ्चसञानं, पटिपदाय च मूलभूतं वेदनं विभजित्वा पटिपदा देसिता सक्कस्स अज्झासयवसेन संकिलेसधम्मप्पहानमुखेन वोदानधम्मपारिपूरीति, एवं तस्सा एव पटिपदाय मूलभूतम्पि सीलसंवरं पुच्छितेन भगवता यतो सो विसुज्झति, यथा च विसुज्झति, तदुभयं सक्कस्स अज्झासयवसेन विभजित्वा दस्सेतुं "कायसमाचारम्पी"तिआदि वुत्तं संकिलेसधम्मप्पहानमुखेन वोदानधम्मपारिपूरीति कत्वा । सीलकथायं असेवितब्बकायसमाचारादिकथने कारणं वुत्तमेव, तस्मा कम्मपथवसेनाति कुसलाकुसलकम्मपथवसेन ।
कम्मपथवसेनाति च कम्मपथविचारवसेन। कम्मपथभावं अपत्तानम्पि हि कायदुच्चरितादीनं असेवितब्बकादीनं असेवितब्बकायसमाचारादिभावो इध वुच्चतीति । पण्णत्तिवसेनाति सिक्खापदपण्णत्तिवसेन । यतो यतो हि या या वेरमणी, तदुभयेपि विभावेन्तो पण्णत्तिवसेन कथेति नाम। तेनाह "कायद्वारे"तिआदि। सिक्खापदं वीतिक्कमति एतेनाति सिक्खापदवीतिक्कमो, सिक्खापदस्स वीतिक्कमनाकारेन पवत्तो अकुसलधम्मो यं, तस्स असेवितब्बकायसमाचारादिता | वीतिक्कमपटिपक्खो अवीतिक्कमो, न वीतिक्कमति एतेनाति अवीतिक्कमो, सीलं ।
मिच्छा सम्मा च परियेसति एतायाति परियेसना, आजीवो, अत्थतो पच्चयगवेसनब्यापारो कायवचीद्वारिको। यदि एवं कस्मा विसुं गहणन्ति आह
250
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org