________________
२२०
दीघनिकाये महावग्गटीका
(७.३३३-३३३)
वेमज्झे नुपसङ्ख्य्यो ,
तस्स नत्थि पुरक्खत''न्ति ।। (सु० नि० ८५५; महानि०
यो सरीरभेदतो पुब्बेव पहीनतण्हो, ततो एव अतीतद्धसञ्जितं पुरिमकोट्ठासं तण्हानिस्सयेन अनिस्सितो, वेमज्झे पच्चुप्पन्नेपि अद्धनि “रत्तो''तिआदिना उपसङ्घातब्बो, तस्स अरहतो तण्हादिट्ठिपुरक्खारानं अभावा अनागते अद्धनि किञ्चि पुरक्खतं नत्थीति आदिना एवं गम्भीरकथाबाहुल्लतो पूराभेदसुत्तं (सु० नि० ८५५; महानि० ८४) बुद्धिचरितानं सप्पायन्ति कत्वा वुत्तं “अथ नेसं सप्पायं ...पे०... ववत्थपेत्वा"ति । मनसाकासीति एवं चरियाय वसेन मनसि कत्वा पुन तं सदिसं अत्तनो देसनानिक्खेपयोग्यतावसेन मनसि अकासि । अत्तज्झासयेन नु खो जानेय्याति परज्झासयादि अनपेक्खित्वा मय्हयेव अज्झासयेन आरद्ध देसनं जानेय्य नु खो। परज्झासयेनाति सन्निपतिताय परिसाय कस्सचि अज्झासयेन | अदुप्पत्तिकेनाति इध समुट्ठितअटुप्पत्तिया । पुच्छावसेनाति कस्सचि पुच्छन्तस्स पुच्छावसेन । आरद्धदेसनं जानेय्याति। "सचे पच्चेकबुद्धो भवेय्या"ति इदं इमेसं सुत्तानं देसनाय पुच्छा पच्चेकबुद्धानं भारिया, अविसया चाति दस्सनत्थं वुत्तं । तेनाह "सोपि न सक्कुणेय्या"ति ।
एत्थ च यस्मा न अनुमतिपुच्छा, कथेतुकम्यतापुच्छा वा युत्ता, अथ खो दिट्ठसंसन्दनपुच्छासदिसी वा विमतिच्छेदनपुच्छासदिसी वा पुच्छा युत्ता, ताव पुग्गलज्झासयवसेन पवत्तिता नाम होन्ति, न यथाधम्मवसेन, तत्थ यदि भगवा तथा सयमेव पुच्छित्वा सयमेव विस्सज्जेय्य, सुणन्तीनं देवतानं सम्मोहो भवेय्य "किं नामेतं भगवा पठमं एवमाह, पुनपि एवमाहा"ति, अन्धकारं पविठ्ठा विय होन्ति, तस्मा वुत्तं "एवं पेता देवता न सक्खिस्सन्ति पटिविज्झितु"न्ति । यथाधम्मदेसनायं पन कथेतुकम्यतावसेन पुच्छनेन सम्मोहो होतीति । सूरियो उग्गतोति आह देवसङ्घो आसन्नतरभावेन ओभासस्स विपुलउळारभावतो। एकिस्सा लोकधातुयाति सुत्ते (दी० नि० ३.१६१; म० नि० ३.१२९; अ० नि० १.१.२७७; विभं० ८०९; नेत्ति० ५७; मि० प० ५.१.१) आगतनयेन सब्बत्थेव पन अपुब्बं अचरिमं द्वे बुद्धा न होन्तेव। तेनेवाह - "अनन्तासु...पे०... अद्दसा'ति ।
गाथायं पुछामीति निम्मितबुद्धो भगवन्तं पुच्छितुं ओकासं कारापेसि। मुनिन्ति
220
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org