________________
१९०
दीघनिकाये महावग्गटीका
(५.२८५-२८५)
सुणन्तोव निदं ओक्कमीति गतियो उपधारेन्तो बहि विसटवितक्कविच्छेदेन सङ्कोचं आपन्नचित्तताय । मय्हं अय्यकस्साति भगवन्तं सन्धाय वदति ।
पञ्च सिखा एतस्साति पञ्चसिखो, पञ्चसिखो विय पञ्चसिखोति आह "पञ्चसिखगन्धब्बसदिसो"ति | ममायन्तीति पियायन्ति।
२८५. सुमुत्तोति सरदोसेहि सुट्टु मुत्तो। येहि पित्तसेम्हादीहि पलिबुद्धत्ता सरो अविस्सट्ठो सिया, तदभावतो विस्सट्ठोति दस्सेन्तो आह “अपलिबुद्धो"ति । विज्ञापेतीति विज्ञेय्यो, अन्तोगधहेतुअत्थो कत्तुसाधनो एस विज्ञेय्यसद्दोति आह “अत्थविज्ञापनो"ति | सरस्स मधुरता नाम मद्दवन्ति आह "मधुरो मुदू"ति । सवनं अरहतीति सवनीयो। सवनारहताय च आपाथसुखतायाति आह "कण्णसुखो"ति । बिन्दूति पिण्डितो। आकोटितभिन्नकंससद्दो विय अनेकावयवो अहुत्वा निरवयवो, एकभावोति अत्थो । तेनाह "एकग्घनो"ति, एतेनेवस्स अविसारिता संवण्णिता दट्टब्बा । गम्भीरुप्पत्तिहानताय चस्स गम्भीरताति आह “नाभिमूलतो"तिआदि । एवं समुद्वितोति जीव्हादिप्पहारमत्तसमुट्ठितो। अमधुरो च होति उप्पत्तिट्ठानानं परिलहुभावतो । न च दूरं सावेति वीरभावाभावतो । निनादी सुविपुलभावतो सविसेसं निन्नादो, पासंसनिन्नादो वा । तेनाह "महामेघ...पे०... युत्तो"ति ।
पच्छिमं पच्छिमन्ति दुतियं, चतुत्थं, छटुं, अट्ठमञ्च पदं । पुरिमस्स पुरिमस्साति यथाक्कम पठमस्स, ततियस्स, पञ्चमस्स, सत्तमस्स च । अत्थोयेवाति अत्थनिद्देसो एव । विस्सठ्ठता हिस्स विद्येय्यताय वेदितब्बा, मञ्जुभावो सवनीयताय, बिन्दुभावो अविसारिताय, गम्भीरभावो निन्नादितायाति । यथापरिसन्ति एत्थ यथा-सद्दो परिमाणवाची, न पकारादिवाचीति आह "यत्तका परिसा"ति, तेन परिसप्पमाणं एवस्स सरो निच्छरति, अयमस्स धम्मताति दस्सेति । तेनाह "तत्तकमेवा"तिआदि ।
“ये हि केची''तिआदि “यावञ्च सो भगवा''तिआदिना वुत्तस्स अत्थस्स हेतुकित्तनवसेन समत्थनं सरणेसु नेसं निच्चसेवनेन, सीलेसु च पतिठ्ठापनेन छकामसग्गसम्पत्तिअनुप्पादनतो। तेनाह "ये हि केचि...पे०... बदतीति । निब्बेमतिकगहितसरणेति मग्गेनागतसरणगमने । ते हि सब्बसो समुग्घातितविचिकिच्छताय रतनत्तये अवेच्चप्पसादेन समन्नागतायेव, पोथुज्जनिकसद्धाय वसेनबुद्धादीनं गुणे
190
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org