________________
१६४
दीघनिकाये महावग्गटीका
(३.२१३-२१४)
__ "नव अग्गदानानि अदासी"ति इमिना "कथं नु खो अहं सत्थु सन्तिके अग्गतोव मुच्चेय्य"न्ति अग्गग्गदानवसेन विवट्टपनिस्सयस्स कुसलस्स कतूपचितत्ता, आणस्स च तथा परिपाकं गतत्ता अग्गधम्मदेसनाय तस्स भाजनभावं दस्सेति । तेनाह "इमं अग्गधम्मं तस्स देसेस्सामी"तिआदि । ओहीयित्वा सङ्कोचं आपज्जित्वा ।
२१३. अज्ञातुकामोव न सन्दिहिँ परामासी। अब्भधिसूति सन्देहजातस्स पुच्छावचनन्ति कत्वा जानिसूति अत्थमाह । तेनाह पाळियं “सब्बेव न अब्भजिंसू"ति । नेसन्ति पूरणादीनं । सा पटिञाति "करोतो खो महाराज कारयतो"तिआदिना (दी० नि० १.१६६) पटिञाता, सब्ब पटिञा एव वा । निय्यानिकाति सप्पाटिहारिया, तेसं वा सिद्धन्तसङ्खाता पटिञा वट्टतो निस्सरणढेन निय्यानिकाति । सासनस्स सम्पत्तिया तेसं सब्ब तं, तब्बिपरियायतो च असब्बञ्जतं गच्छतीति दट्ठब्बं । तेनाह "तस्मा"तिआदि । अत्थाभावतोति सुभद्दस्स साधेतब्बअत्थाभावतो । ओकासाभावतोति तथा वित्थारितं कत्वा धम्म देसेतुं अवसराभावतो । इदानि तमेव ओकासाभावं दस्सेतुं “पठमयामस्मि"न्तिआदि वुत्तं ।
२१४. येसं समणभावकरानं धम्मानं सम्पादनेन समणो, ते पन उक्कट्ठनिद्देसेन अरियमग्गधम्माति चतुमग्गसंसिद्धिया पाळियं चत्तारो समणा वुत्ताति ते बाहिरसमये सब्बेन सब्बं नत्थीति दस्सेन्तो "पठमो सोतापत्रसमणो"तिआदिमाह । पुरिमदेसनायाति “यस्मिञ्च खो, सुभद्द, धम्मविनये"तिआदिना वुत्ताय देसनाय । व्यतिरेकतो, अन्वयतो च अधिप्पेतो अत्थो विभावीयतीति पठमनयोपेत्थ "पुरिमदेसनाया"ति पदेन सङ्गहितो वाति दट्टब्बो । अत्तनो सासनं नियमेन्तो आह "इमस्मिं खो"ति योजना। आरद्धविपस्सकेहीति समाधिकम्मिकविपस्सकेहि, सिखाप्पत्तविपस्सके सन्धाय वुत्तं, न पट्ठपितविपस्सने । अपरे पन “बाहिरकसमये विपस्सनारम्भस्स गन्थोपि नत्थेवाति अविसेसवचनमेत"न्ति वदन्ति । अधिगतहानन्ति अधिगतस्स कारणं, तदत्थं पुब्बभागपटिपदन्ति अत्थो, येन सोतापत्तिमग्गो अधिगतो, न उपरिमग्गो, सो सोतापत्तिमग्गे ठितो अकुप्पधम्मताय तस्स, तत्थ वा सिद्धितो ठितपुब्बो भूतपुब्बगतियाति सोतापत्तिमग्गट्ठो सोतापन्नो, न सेसअरिया भूमन्तरुप्पत्तितो। सोतापन्नो हि अत्तना अधिगतट्टानं सोतापत्तिमग्गं अञस्स कथेत्वा सोतापत्तिमग्गळं करेय्य, न अट्ठमको असम्भवतो। एस नयो सेसमग्गटेसूति एत्थापि इमिनाव नयेन अत्थो वेदितब्बो | पगुणं कम्मट्ठानन्ति अत्तनो पगुणं विपस्सनाकम्मट्ठानं, एतेनेव “अविसेसवचन"न्ति वादो पटिक्खित्तोति दट्ठब्बो ।
164
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org