________________
(३.१७३-१७३)
अट्ठअभिभायतनवण्णना
१४३
___ परित्तानीति यथालद्धानि सुप्पसरावमत्तानि । तेनाह "अवड्डितानी''ति । परित्तवसेनेवाति वण्णवसेन आभोगे विज्जमानेपि परित्तवसेनेव इदं अभिभायतनं वुत्तं। परित्तता हेत्थ अभिभवनस्स कारणं। वण्णाभोगे सतिपि असतिपि अभिभायतनभावना नाम तिक्खपञस्सेव सम्भवति, न इतरस्साति आह "आणुत्तरिको पुग्गलो"ति । अभिभवित्वा समापज्जतीति एत्थ अभिभवनं, समापज्जनञ्च उपचारज्झानाधिगमसमनन्तरमेव अप्पनाझानुप्पादनन्ति आह "सह निमित्तुष्पादेनेवेत्थ अप्पनं पापेती"ति। सह निमित्तुष्पादेनाति च अप्पनापरिवासाभावस्स लक्खणं वचनमेतं । यो “खिप्पाभिओ"ति वुच्चति, ततोपि आणुतरस्सेव अभिभायतनभावना। एत्थाति एतस्मिं निमित्ते। अप्पनं पापेतीति भावनं अप्पनं नेति ।
एत्थ च केचि “उप्पन्ने उपचारज्झाने तं आरब्भ ये हेट्ठिमन्तेन द्वे तयो जवनवारा पवत्तन्ति, ते उपचारज्झानपक्खिका एव, तदनन्तरञ्च भवङ्गपरिवासेन, उपचारासेवनाय च विना अप्पना होति, सह निमित्तुप्पादेनेव अप्पनं पापेती''ति वदन्ति, तं तेसं मतिमत्तं । न हि परिवासितपरिकम्मेन अप्पनावारो इच्छितो, नापि महग्गतप्पमाणज्झानेसु विय उपचारज्झाने एकन्ततो पच्चवेक्खणा इच्छितब्बा, तस्मा उपचारज्झानाधिगमनतो परं कतिपयभवङ्गचित्तावसाने अप्पनं पापुणन्तो “सह निमित्तुप्पादेनेवेत्थ अप्पनं पापेती"ति वुत्तो । सह निमित्तुष्पादेनेवाति च अधिप्पायिकमिदं वचनं, न नीतत्थं, अधिप्पायो वुत्तनयेनेव वेदितब्बो, न अन्तोसमापत्तियं तदा तथारूपस्स आभोगस्स असम्भवतो । समापत्तितो वुट्टितस्स आभोगो पुब्बभागभावनायवसेन झानक्खणे पवत्तं अभिभवनाकारं गहेत्वा पवत्तोति दट्ठब्बं । अभिधम्मट्ठकथायं पन “इमिना तस्स पुब्बाभोगो कथितो''ति (ध० स० अट्ठ० २०४) वुत्तं । अन्तोसमापत्तियं तथा आभोगाभावे कस्मा “झानसझायपी''ति वुत्तन्ति आह "अभिभवन...पे०... अत्थी'ति ।
वहितप्पमाणानीति विपुलप्पमाणानीति अत्थो, न एकङ्गुलद्वङ्गुलादिवसेन वढेि पापितानीति तथा वड्डनस्सेवेत्थ असम्भवतो। तेनाह "महन्तानी"ति । भत्तवड्डितकन्ति भुञ्जनभाजनं वड्वेत्वा दिन्नभत्तं, एकासने पुरिसेन भुजितब्बभत्ततो उपड्डभत्तन्ति अत्थो ।
रूपे सञा रूपसा, सा अस्स अत्थीति रूपसञ्जी, न रूपसञी अरूपसञ्जी, सासीसेन झानं वदति । रूपसआय अनुप्पादनं एवेत्थ अलाभिता ।
143
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org