________________
(३.१६७–१६७)
निमित्तोभासकथावण्णना
१३३
अयन्ति यथावुत्ता । एत्थाति “वेसालिं पिण्डाय पाविसी''ति एतस्मिं वेसालीपवेसे । अनुपुब्बीकथाति अनुपुब्बदीपनी कथा ।
१६७. उदेनयक्खस्स चेतियट्ठानेति उदेनस्स नाम यक्खस्स आयतनभावेन इट्टकाहि चिते महाजनस्स चित्तीकतट्ठाने । कतविहारोति भगवन्तं उद्दिस्स कतविहारो। बुच्चतीति पुरिमवोहारेन “उदेनचेतिय"न्ति वुच्चति । गोतमकादीसुपीति “गोतमकचेतिय"न्ति एवं आदीसुपि। एसेव नयोति चेतियट्ठाने कतविहारभावं - अतिदिसति। वड्डिताति भावनापारिपूरिवसेन परिब्रूहिता। पुनप्पुनं कताति भावनाय बहुलीकरणेन अपरापरं पवत्तिता। युत्तयानं विय कताति यथा युत्तं आजञयानं छेकेन सारथिना अधिद्वितं यथारुचि पवत्तति, एवं यथारुचिपवत्तिरहतं गमिता । पतिद्वानटेनाति अधिट्ठानद्वैन । वत्थु विय कताति सब्बसो उपक्किलेसविसोधनेन इद्धिविसयताय पवत्तिट्ठानभावतो सुविसोधितपरिस्सयवत्थु विय कता। अधिट्टिताति पटिपक्खदूरीभावतो सुभावितभावेन तंतंअधिट्ठानयोग्यताय ठपिता । समन्ततो चिताति सब्बभागेन भावनुपचयं गमिता । तेनाह "सुवहिता"ति । सुटु समारद्धाति इद्धिभावनाय सिखाप्पत्तिया सम्मदेव संसेविता।।
अनियमेनाति “यस्स कस्सची"ति अनियमवचनेन । नियमत्वाति “तथागतस्सा"ति सरूपदस्सनेन नियमेत्वा । आयुप्पमाणन्ति परमायुप्पमाणं वदति, तस्सेव गहणे कारणं ब्रह्मजालसुत्तवण्णनायं (दी० नि० अट्ठ० १.४०; दी० नि० टी० १.४०) वुत्तनयेनेव वेदितब्बं । महासिवत्थेरो पन “महाबोधिसत्तानं चरिमभवे पटिसन्धिदायिनो कम्मस्स असङ्ख्येय्यायुकतासंवत्तनसमत्थतं हदये ठपेत्वा बुद्धानं आयुसङ्खारस्स परिस्सयविक्खम्भनसमत्थता पाळियं आगता एवाति इमं भद्दकप्पमेव तिट्ठय्या''ति अवोच । "खण्डिच्चादीहि अभिभुय्यती"ति एतेन यथा इद्धिबलेन जराय न पटिघातो, एवं तेन मरणस्सपि न पटिघातोति अत्थतो आपन्नमेवाति । “क्व सरो खित्तो, क्व च निपतितो"ति अञ्चथा वुट्ठितेनापि थेरवादेन अट्ठकथावचनमेव समस्थितन्ति दट्टब्बं । तेनाह "सो न रुच्चति...पे०... नियमित"न्ति ।
परियुट्टितचित्तोति यथा किञ्चि अत्थानत्थं सल्लक्खेतुं न सक्का, एवं अभिभूतचित्तो । सो पन अभिभवो महता उदकोघेन अप्पकस्स उदकस्स अज्झोत्थरणं विय अहोसीति वुत्तं "अज्झोत्थटचित्तो"ति । अञोपीति थेरतो, अरियेहि वा अओपि यो कोचि पुथुज्जनो। पुथुज्जनग्गहणञ्चेत्थ यथा सब्बेन सब्द अप्पहीनविपल्लासो मारेन परियुट्टितचित्तो
133
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org