________________
(३.१३९-१३९)
भिक्खुअपरिहानियधम्मवण्णना
११५
अप्पकसिरेनेव सतिसम्बोज्झङ्गभावनापारिपूरिं गच्छतीति दस्सनत्थं "एवरूपे भिक्खू सन्धाया"ति वुत्तं । तेनेवाह “अपिचा"तिआदि ।
१३९. बुज्झति एतायाति “बोधी''ति लद्धनामाय सम्मादिट्ठिआदिधम्मसामग्गिया अङ्गोति बोज्झङ्गो, पसत्थो, सुन्दरो वा बोज्झङ्गो सम्बोज्झङ्गो। उपट्टानलक्खणोति कायवेदनाचित्तधम्मानं असुभदुक्खानिच्चानत्तभावसल्लक्खणसङ्खातं आरम्मणे उपट्ठानं लक्खणं एतस्साति उपट्ठानलक्खणो । चतुन्नं अरियसच्चानं पीळनादिप्पकारतो विचयो उपपरिक्खा लक्खणं एतस्साति पविचयलक्खणो। अनुप्पन्ना कुसलानुप्पादनादिवसेन चित्तस्स पग्गहो पग्गण्हनं लक्खणं एतस्साति पग्गहलक्खणो। फरणं विप्फारिकता लक्खणं एतस्साति फरणलक्षणो। उपसमो कायचित्तपरिळाहानं वूपसमनं लक्खणं एतस्साति उपसमलक्खणो। अविखेपो विक्खेपविद्धंसनं लक्खणं एतस्साति अविखेपलक्खणो। लीनुद्धच्चरहिते अधिचित्ते पवत्तमाने पग्गहनिग्गहसम्पहंसनेसु अब्यावटत्ता अज्झुपेक्खनं पटिसङ्खानं लक्खणं एतस्साति पटिसङ्खानलक्खणो।
चतूहि कारणेहीति सतिसम्पजनं, मुट्ठस्सतिपुग्गलपरिवज्जना, उपद्वितस्सतिपुग्गलसेवना, तदधिमुत्तताति इमेहि चतूहि कारणेहि । छहि कारणेहीति परिपुच्छकता, वत्थुविसदकिरिया, इन्द्रियसमत्तपटिपादना, दुप्पञपुग्गलपरिवज्जना, पञ्जवन्तपुग्गलसेवना, तदधिमुत्तताति इमेहि छहि कारणेहि । महासतिपट्ठानवण्णनायं पन “सत्तहि कारणेही" (दी० नि० अठ्ठ० २.३८५; म० नि० अट्ठ० १.११८) वक्खति, तं गम्भीरञाणचरियापच्चवेक्खणाति इमं कारणं पक्खिपित्वा वेदितब्बं । नवहि कारणेहीति अपायभयपच्चवेक्खणा, गमनवीथिपच्चवेक्खणा, पिण्डपातस्स अपचायनता, दायज्जमहत्तपच्चवेक्खणा, सत्थुमहत्तपच्चवेक्खणा, सब्रह्मचारीमहत्तपच्चवेक्खणा, कुसीतपुग्गलपरिवज्जना, आरद्धवीरियपुग्गलसेवना, तदधिमुत्तताति इमेहि नवहि कारणेहि । महासतिपढानवण्णनायं (दी० नि० अट्ठ० २.३८५; म० नि० अट्ठ० १.११८) पन आनिसंसदस्साविता, जातिमहत्तपच्चवेक्खणाति इमेहि सद्धिं “एकादसा"ति वक्खति । दसहि कारणेहीति बुद्धानुस्सति, धम्मानुस्सति, सङ्घसीलचागदेवताउपसमानुस्सति, लूखपुग्गलपरिवज्जना, सिनिद्धपुग्गलसेवना, तदधिमुत्तताति इमेहि दसहि । महासतिपट्ठानवण्णनायं (दी० नि० अट्ठ० २.३८५; म० नि० अट्ठ० १.११८) पन पसादनियसुत्तन्तपच्चवेक्षणाय सद्धिं “एकादसा"ति वक्खति । सत्तहि कारणेहीति पणीतभोजनसेवनता, उतुसुखसेवनता, इरियापथसुखसेवनता, मज्झत्तपयोगता,
115
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org