________________
(२.१२८-१२८)
सत्तविज्ञाणट्ठितिवण्णना
१०३
धावति । द्वे कप्पाति द्वे महाकप्पा। इतो परेसुपि एसेव नयो। इधाति इमस्मिं सुत्ते । उक्कट्ठपरिच्छेदवसेन आभस्सरग्गहणेनेव सब्बेपि ते परित्ताभा, अप्पमाणाभापि गहिता।
सोभना पभा सुभा, सुभाय किण्णा सुभाकिण्णाति वत्तब्बे आ-कारस्स रस्सत्तं, अन्तिम-ण-कारस्स ह-कारञ्च कत्वा "सुभकिण्हा"ति वुत्ता, अट्ठकथायं पन निच्चलाय एकग्घनाय पभाय सुभोति परियायवचनन्ति “सुभेन ओकिण्णा विकिण्णा"ति अत्थो वुत्तो, एत्थापि अन्तिम-ण-कारस्स ह-कारकरणं इच्छितब्बमेव । न छिज्जित्वा छिज्जित्वा पभा गच्छति एकग्घनत्ता। चतुत्थविज्ञाणहितिमेव भजन्ति कायस्स, सञ्जाय च एकरूपत्ता । विपुलसन्तसुखायुवण्णादिफलत्ता वेहप्फला। एत्थाति विआणट्ठितियं ।
विवट्टपक्खे ठिता नपुनरावत्तनतो। “न सब्बकालिका"ति वत्वा तमेव असब्बकालिकत्तं विभावेतुं "कप्पसतसहस्सम्पी"तिआदि वुत्तं । सोळसकप्पसहस्सच्चयेन उप्पन्नानं सुद्धावासब्रह्मानं परिनिब्बायनतो, अओसञ्च तत्थ अनुप्पज्जनतो बुद्धसुझे लोके सुझं तं ठानं होति, तस्मा सुद्धावासा न सब्बकालिका, खन्धावारट्ठानसदिसा होन्ति सुद्धावासभूमियो । इमिना सुत्तेन सुद्धावासानं सत्तावासभावदीपनेनेव विज्ञाणट्ठितिभावो दीपितो, तस्मा सुद्धावासापि सत्तसु विज्ञाणहितीसु चतुत्थविज्ञाणद्वितिं नवसु सत्तावासेसु चतुत्थसत्तावासंयेव भजन्ति।
सुखुमत्ताति सङ्घारावसेससुखुमभावप्पत्तत्ता। परिब्यत्तविज्ञाणकिच्चाभावतो नेव विज्ञाणं, सब्बसो अविाणं न होतीति नाविज्ञाणं, तस्मा परिप्फुटविज्ञाणकिच्चवन्तीसु विाणद्वितीसु अवत्वा।
१२८. तञ्च विाणद्वितिन्ति पठमं विज्ञाणट्ठिति । हेट्ठा वुत्तनयेन सरूपतो, मनुस्सादिविभागतो, सोपतो, “नामञ्च रूपञ्चा"ति भेदतो च पजानाति। तस्सा समुदयञ्चाति तस्सा पठमाय विज्ञाणट्ठितिया पञ्चवीसतिविधं समुदयञ्च पजानाति । अत्थङ्गमेपि एसेव नयो। अस्सादेतब्बतो, अस्सादतो च अस्सादं। अयं अनिच्चादिभावो आदीनवो। छन्दरागो विनीयति एतेन, एत्थ वाति छन्दरागविनयो, सह मग्गेन निब्बानं । छन्दरागप्पहानन्ति एत्थापि एसेव नयो । मानदिट्टीनं वसेनाहन्ति वा, तण्हावसेन ममन्ति वा अभिनन्दनापि मानस्स परितस्सना विय दट्ठब्बा। सब्बत्थाति सब्बेसु सेसेसु अट्ठसुपि वारेसु । तत्थाति उपरि तीसु विज्ञाणहितीसु दुतियायतनेसु । तत्थ हि रूपं नत्थि । पुन
103
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org