Page Text
________________
(२.११७-११७)
अत्तपञत्तिवण्णना
९५
कारणं निद्धारेत्वा उत्ति निरुत्तीति । एकमेव अत्थं “पण्डितो''तिआदिना पकारतो आपनतो "पञत्ती"ति वदन्ति । सो एव हि “पण्डितो"ति च "ब्यत्तो''ति च "मेधावी''ति च पञआपीयतीति । पण्डिच्चप्पकारतो पन पण्डितो, वेय्यत्तियप्पकारतो व्यत्तोति पापीयतीति एवं पकारतो पञापनतो पत्ति । यस्मा इध अधिवचननिरुत्तिपञत्तिपदानि समानत्थानि । सब्बञ्च वचनं अधिवचनादिभावं भजति, तस्मा केसुचि वचनविसेसेसु विसेसेन पवत्तेहि अधिवचनादिसद्देहि सब्बानि वचनानि पञत्तिअत्थप्पकासनसामओन वुत्तानीति इमिना अधिप्पायेन अयमत्थयोजना कताति वेदितब्बा।
अथ वा अधि-सद्दो उपरिभावे, उपरि वचनं अधिवचनं। कस्स उपरि ? पकासेतब्बस्स अत्थस्साति पाकटो यमत्थो । अधीनं वा वचनं अधिवचनं । केन अधीनं ? अत्थेन । तथा तंतंअत्थप्पकासेन निच्छितं, नियतं वा वचनं निरुत्ति। पथवीधातुपुरिसादितंतंपकारेन ञापनतो पञत्तीति एवं अधिवचनादिपदानं सब्बवचनेसु पवत्ति वेदितब्बा, अञथा सिरिवड्डकधनवड्डकप्पकारानमेव निरुत्तिता, “पण्डितो वियत्तो"ति एवं पकारानमेव एकमेव अत्थं तेन तेन पकारेन आपेन्तानं पञत्तिता च आपज्जेय्याति । एवं तीहिपि नामेहि वुत्तस्स वोहारस्स पवत्तिमग्गोपि सह विज्ञाणेन नामरूपन्ति एत्तावताव इच्छितब्बो। तेनाह "इती"तिआदि । पञ्जाय अवचरितब्बन्ति पञाय पवत्तितब्बं, जेय्यन्ति अत्थो । तेनाह "जानितब्ब"न्ति । वट्टन्ति किलेसवढें, कम्मवर्ल्ड, विपाकवट्टन्ति तिविधम्पि वढें । वत्ततीति पवत्तति । तयिदं “जायेथा'तिआदिना पञ्चहि पदेहि वृत्तस्स अत्थस्स निगमनवसेन वुत्तं । आदि-सद्देन इत्थीतिपुरिसातिआदीनम्पि सङ्गहो दट्टब्बो । नामपञत्तत्थायाति खन्धादिफस्सादिसत्तादिइत्यादिनामस्स पञापनत्थाय । वत्थुपि एत्तावताव । तेनाह "खन्धपञ्चकम्पि एत्तावताव पञ्जायती"ति । एतावता एत्तकेन, सह विज्ञाणेन नामरूपप्पवत्तियाति अत्थो ।
अत्तपञत्तिवण्णना
११७. अनुसन्धियति एतेनाति अनुसन्धि, हेट्ठा आगतदेसनाय अनुसन्धानवसेन पवत्ता उपरिदेसना, सा पठमपदस्स दस्सिता, इदानि दुतियपदस्स दस्सेतब्बाति तमत्थं दस्सेन्तो "इति भगवा"तिआदिमाह । रूपिन्ति रूपवन्तं । परित्तन्ति न विपुलं, अप्पकन्ति अत्थो । यस्मा अत्ता नाम कोचि परमत्थतो नत्थि । केवलं पन दिट्टिगतिकानं
95
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 009983 |
| Book Title | Mahavagga Tika |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publisher | Vipassana Research Institute Igatpuri |
| Publication Year | 1998 |
| Total Pages | 410 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Interfaith & Buddhism |
| File Size | 15 MB |